Pearly Bruno

MGA BAYANI NG KARAPATANG PANTAO Talambuhay ng isang AKTIBISTA Rebolusyon 1990 Pandaigdigan Mr. Human Right “Those Who Deny Freedom To Others, Deserve It Not For Themselves” Peope Power Mga tanyag na pangyayari sa kasaysayan ng karapatang pantao Maria Corazon Sumulong Cojuangco "The nation was awakened by that deafening shot." S i María Corazón Sumulong Cojuangco-Aquino ay ipinanganak noong Enero 25, 1933 sa Paniqui, Tarlac at ikaapat na anak nina José Cojuangco, Sr. at Demetria Sumulong. Siya ay mas kilala sa palayaw na Cory, ang ikalabing-isang Pangulo ng Republika ng Pilipinas at kauna-unahang babaeng naluklok sa nasabing pwesto (25 Pebrero 1986 – 30 Hunyo 1992). Tinagurian siyang Ina ng Demokrasya dahil sa pagsuporta niya sa pagpapanumbalik ng demokrasya sa Pilipinas. Nakapag-aral siya sa Estados Unidos at nakapagtapos nang may digri sa Wikang Pranses. Siya ay kabiyak ni Benigno “Ninoy” Aquino, Jr. , ang pinaslang na lider ng oposisyon noong panahon ni dating Pangulong Ferdinand E. Marcos. Nailuklok siya sa pamamagitan ng isang mapayapang rebolusyon (Unang Rebolusyon sa EDSA) noong 25 Pebrero 1986 at ibinalik niya ang demokrasya sa bansa. Siya ay ina ng artistang si Kris Aquino at ang na nasa kapangyarihan. Siya ay inilarawan bil- kasalukuyang Pangulo ng Pilipinas na si Benig- ang parehong “ina ng demokrasya ng Pilipi- no Aquino III. Pumanaw siya noong 1 Agos- nas” at bilang “maybahay na nanguna sa isang to 2009 at inlibing noong ika-5 ng Agosto. rebolusyon.” Pinarangalan si Aquino, kap- Noong Pebrero 25, 1986, bilang resulta ng wa at pagkatapos ng kanyang buhay, kasama “People Power Revolution,” si Corazon Aqui- ang no ay naging kauna-unahang babaeng pan- na parangal kasama ang United Nations Sil- gulo ng Pilipinas. Ibinalik niya ang demokra- ver Medal, Eleanor Roosevelt Human Rights sya sa bansa, ipinakilala ang isang bagong Award, at Women’s International Center In- konstitusyon, at ternational Leadership Living Legacy Award. Si Aquino Corazon nagsilbi ay hanggang may 1992. malaking epekto sa kanyang bansa at sa pang-unawa ng mundo ng mga kababaihan mga pangunahing pang-internasyonal “ To Deny people their human rights is to challenge their very humanity” Nelson Mandela I sa sa pinakahahalagang negosyante sa buong mundo, na namuno upang palitan ang apartheid na regime ng South Africa na may isang multi-racial democracy si Nelson Mandela. Siya ay kilala bilang ama ng South Africa. Ipinanganak si Mandela noong ika-18 ng Hulyo 1918 sa isang maliit na nayon, Mvezu, sa Silangang Cape. Nais niyang tulungan na tapusin ang diskriminasyon laban sa mga nakatira sa South Africa dahil lamang sa kulay ng kanilang balat. Ninais niyang mabuhay nang malaya at pantay ang bawat isa. Kalaunan ay nagpatuloy si Mandela upang mag-aral ng batas sa University of the Witswatersrand kung saan nakilala niya ang mga kapwa aktibista na nakipaglaban laban sa Apartheid. Siya ay nakipaglaban para sa mga pagkakaiba-iba ng lahi. Father of the Nation Ang apartheid ay ipinakilala noong 1948 ng NP (National Party) na isang all-white government. Noong 1994, ang Mandela ay pangunahing kahalagahan sa pakikipag-usap sa kalayaan at pagkakapantay-pantay ng lahat ng mga South Africa. Siya ay naging unang nahalal na demokratikong pangulo ng South Africa. Ang Timog Africa ngayon ay isang ganap na demokratikong bansa. Tumulong si Mandela na mapigilan ang isang digmaang sibil at siniguro niya na walang magiging diskriminado dahil sa kulay ng kanilang balat. Mula noon ang lahat ng mga karapatan ng mamamayan ng South Africa ay protektado ng bagong konstitusyon ng South Africa batay sa karapatang pantao. Gayunpaman, kahit na hindi na umiiral ang Apartheid, ang pamana ng apartheid ay maaari pa ring makita sa Timog Africa ngayon. Martin Luther King, Jr. ”Our lives begin to end the day we become silent about things that matter.” I sa sa mga pangunahing pinuno ng kilusang para sa mga karapatang sibil ng mga Amerikano ay si Martin Luther KIng Jr. Ipinanganak noong Enero 15, 1929, Atlanta, Georgia, US — namatay noong Abril 4, 1968, Memphis, Tennessee ministro ng Baptist at aktibista ng lipunan na nanguna sa kilusang karapatang sibil sa Estados Unidos mula sa kalagitnaan ng 1950s hanggang sa kanyang pagkamatay sa pamamagitan ng pagpatay sa 1968. Ang kanyang pamumuno ay pangunahing sa tagumpay ng kilusang ito sa pagtatapos ng ligal na paghihiwalay ng mga Amerikanong Amerikano sa Timog at iba pang mga bahagi ng Estados Unidos. Si King ay tumaas sa pambansang katanyagan bilang pinuno ng Kumperensya ng Pamumuno sa Timog Kristiyano, na nagtaguyod ng mga hindi matapang na taktika, tulad ng napakalaking Marso sa Washington (1963), upang makamit ang mga karapatang sibil. Siya ay iginawad sa Nobel Peace Prize noong 1964. Naging ministro ng mga Bautista sa pamamagitan ng pagsasanay, si King ay naging aktibista ng karapatang sibil sa simula ng kanyang karera, na nagpasimuno ng Montgomery Bus Boycott at tumulong sa pagbuo ng Southern Christian Leadership Conference. Ang kanyang pagpupursige ay nagdulot sa Martsa sa Washington noong 1963, kung saan ay inihayag niya ang kanyang talumpating Mayroon akong Pangarap (“I Have a Dream”), na binigkas ni Martin Luther King, Jr., lider ng mga karapatang-sibil sa Amerika, ang mga salitang iyan sa kaniyang bantog na talumpati. Gamit ang magandang pananalitang iyon, ipinahayag ni King ang kaniyang pangarap, o pagasa, na balang-araw ay mawawala na ang pagtatangi. Bagaman sa mga taga-Estados Unidos niya sinabi ang pangarap na ito, inasam din ito ng mga tao sa maraming bansa.Ito ang nagpataas sa kamulatan sa kilusang karapatang pangsibil at nagpakilala kay King bilang isa sa pinakadakilang orador sa kasaysayan ng Amerika. Tatlong buwan pagkatapos ng talumpati ni King, noong Nobyembre 20, 1963, itinaguyod ng mahigit 100 bansa ang United Nations Declaration on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. Anna Eleanor Roosvelt A at buwan buwan sa magasin, naghohost sa lingguhang palabas sa radyo at nananalumpati sa pambansang partidong kombensyon. May mga icans at ng mga biktima ng World War II. na termino naging dahilan ng kanyang pag- Matapos mamatay ang kanyang asawa ay kakaluklok bilang pinakamatagal na unang nanatili si Eleanor na aktibo sa politika sa loob ginang sa kasaysayan ng Estados Unidos. Un- ng 17 taon. Pinilit niyang sumali at sumupor- ang nagsilbi si Roosevelt bilang Delegado ng ta ang Amerika sa United Nations at syang Amerika sa United Nations General Assembly naging unang deligado nito. Siya ang unang simula 1945 hanggang 1952. Kinalaunan ay bi- tagapangulo ng UN Commission on Human nansagan siya ni President Harry S. Truman bil- Rights. SA kanyang pagkamatay sy binansagan ang "First Lady of the World" dahil sa kanyang siya bilang "one of the most esteemed women pantao. in the world" at "The Object of Almost Univer- Siya ay miyembro ng prominenteng pamily- sal Respect". Noong 1999, siya ay pang siyam ang Amerikanong Roosevelt at Livingston at “The Desitiny of Human Rights is in the hands of all our citizens and all our communities” nagsusulat araw araw sa kolum ng pahayagan ng mga African-Americans at Asian-Amer- wa na si Franklin D. Roosevelt sa loob ng apat pamangkin si President Theodore Roosevelt. erbyu at nagpapasinaya ng press conferences, han sa trabaho, karapatan bilang mamamayang habang nakaupo sa pwesto ang kanyang asa- karapatang unahang asawa ng presidente na nagpapaint- niya ang palawagin ang gampanin ng kababai- Marso 4, 2933 hanggang Abril 12, 2945. Ito ay sa ness" at tindig sa racial issues. Siya ang kauna sa mga polisiya ng kanyang asawa. Adbokasiya Anna Eleanor Roosevelt. Nagsilbi siya kontribusyon ginang dahil sa kanyang pagiging "outspoken- pagkakataon din na hindi siya sumasang ayos merikanong politikal at aktibista si bilang unang ginang ng Estados Unidos simula mga Si Eleanor ay naging kontrobersyal na unang sa sampung kabilang sa Gallup's List of Most Hindi naging maganda ang kanyang pagka- Widely Admired People of the 20th Century. bata sapagkat maagang namatay ang kanyang Sa pangunguna ni eleanor roosevelt itinatag mga magulang at isa niyang lalaking kapatid. Ang Universal Declaration of Human Rights Noong 1905, pinakasalan niya ang kanyang o UDHR ay isa sa mga pinakamahalagang do- ikalimang pinsan na si Franklin Delano kumento sa kasaysayan ng pagkakaroon ng Roosevelt. Noong una ay tumututol ang ina karapatang pantao. Ito ay isinulat ng mga rep- ni Franklin na si Sara. Noong 1918 ay nad- resentatives o kinatawan mula sa iba't ibang as- iskubre ni Eleanor ang relasyon ng kanyang peto ng buhay. Ito ay nabuo at iprinoklama ng asawa at ni Lucy Mercer at piniling makun- United Nations General Assembly sa bansang tento sa kanyang publikong buhay ng mag isa. Paris noong ika 10 ng Disyembre, taong 1948. Peter Beneson I P inangalan kay Honest Abe, ang Rail-Splitter, o ang Great Emancipator, (ipinanganak noong Pebrero 12, 1809, malapit sa Hodgenville, Kentucky, US — namatay noong Abril 15, 1865, Washington, DC), ika- sang abugado ng British, aktibista ng 16 na pangulo ng Estados Unidos (1861 –65), na pinan- karapatang pantao at nagtatag ng pang- galagaan ang Unyon sa panahon ng Digmaang Sibil ng kat ng karapatang pantao na Amnesty Interna- Amerika at nagawa ang pagpapalaya sa mga alipin. tional (AI) si Peter Beneson. Siya ang tumangap ng Pride of Britain Award noong 2001. Sa mga Amerikanong bayani, si Lincoln ay patuloy na mayroong isang natatanging apela para sa kanyang Ang Amnesty International o kilala rin sa kata- mga kababayan at pati na rin sa mga taong may ibang gang AI or Amnesty ay isang samahan na hindi lupain. Ang kaakit-akit na ito ay nagmula sa kanyang pang gobyerno ( NGO) na ang layunin ay tuonan kamangha-manghang kwento ng buhay — ang pagtaas ang karapatang pantao. Ang punong tangga- mula sa mapagpakumbabang pinagmulan, ang drama- pan ng Amnesty ay nasa London sa Inglatera. tikong kamatayan - at mula sa kanyang natatanging tao Sinasabi ng Amnesty na sa pangkasalukuyan, at makatao na pagkatao pati na rin mula sa kanyang may higit na 8 milyon ang kanilang mga taga makasaysayang papel bilang tagapagligtas ng Unyon at supporta galing sa iba’t ibang parte ng daigdig. emancipator ng mga alipin. Ang kanyang kaugnayan ay nagtitiis at lumalaki lalo na dahil sa kanyang talino Isa sa mga focus ng Amnesty ay ang mga kara- bilang isang tagapagsalita ng demokrasya. Sa kanyang patang pambabae, bata, minorya at katutubo. pananaw, ang Unyon ay nagkakahalaga ng pag-save hindi lamang para sa sariling kapakanan ngunit da- Ang samahan ay ginwaran ng Nobel Peace Prize hil ito ay sumimulan ng isang perpekto, ang perpek- noong 1977 para sa pagtanggol ng dignidad ng to ng sariling pamahalaan. Sa mga nagdaang taon, mga tao laban sa paghihirap. Noon 1978, ito ay ang pampulitikang bahagi sa karakter ni Lincoln, at muling binigyan ng Patimpalak ng United Na- partikular na ang kanyang pananaw sa lahi, ay na- tions para sa larangan ng karapatang pantao. pagmasid na mabuti, habang patuloy na hinahanap Ang misyon ng Amnesty ay ang ipaglaban ang siya ng mga iskolar na isang mayaman na paksa para “isang mundo kung saan ang bawat tao ang naka- sa pananaliksik. Ang Lincoln Memorial sa Washing- karanas sa lahat ng mga karapatang pantao na nab- ton, D.C., ay nakatuon sa kanya noong Mayo 30, 1922. uo sa Universal Declaration of Human Rights at iba pang mga internasyonal na mga karapatang pantao. “The candle burns not for us, but for all those whom we failed to rescue from prison, who were shot on the way to prison, who were tortured, who were kidnapped, who ‘disappeared’. That’s what the candle is for.” “Nearly all men can stand adversity , but if you want to test a man’s character , give him power.” Abraham Lincoln “In a gentle way, you can shake the world.” Harriet Tubman I sang nakatakas na alipin na naging nangungunang pigura sa kilusang pagwawasto. Si Harriet Tubman ay nagsilbi ring tiktik para sa hukbo ng Estados Unidos sa digmaang sibil at isang aktibong kalahok sa pakikibaka para sa kaswal na kababaihan. Mahatma Gandhi A bugado ng India, Si Gandhi ay nagtungo sa London upang magaral ng pagkamanananggol. Ngunit pagbalik niya sa India, nahirapan siyang manungkulan kaya’t tinanggap niya ang isang tungkulin sa Timog Africa, na kung saan marami siyang kababayang nagtatrabaho.Doon nakita ni Gand- anti-kolony- hi ang mga paghihirap sa mga Hindu, at ang alistang nasyonalista, at etikal na malaking agwat ng pagkakaiba sa pakikitungo pampulitika, na nagtatrabaho nang walang ng mga Puti sa mga hindi nila kakulay ng balat. lakas na pagtutol upang pangunahan ang Makalipas ang ilang taon, si Gandhi ay nag- matagumpay na kampanya para sa kalayaan balik sa India. Siya’y nagtatag ng mga pang- ng India mula sa British Rule, at sa pagliko kat na kakalaban sa mga Ingles. Sa pamu- ay nagbibigay ng inspirasyon sa mga kilusan muno niya, tumanggi silang magbayad para sa karapatang sibil at kalayaan sa buong ng di-makatarungang buwis, hindi bu- mundo. Ang marangal na Mah?tm? (San- mili ng panindang Ingles, nag-adhikaing skrit: "dakila", "kagalang-galang"), na unang maging Malaya, at nagsimulang di sumu- inilapat sa kanya noong 1914 sa South Afri- nod sa pinaiiral na mga kautusang Ingles. ca, ay ginagamit na ngayon sa buong mundo. Noong ika-30 ng Enero, 1948, siya’y pinatay Dito sa India, sa lalawigan ng Porban- ng isang panatikong Indian na hindi makaun- dar, noong ika-2 ng Oktubre, 1867 isinil- awa sa pagmamahal at paggalang ni Gand- ang si Mohandas Karamchand Gandhi. hi sa lahat ng uri ng relihiyon sa daigdig. Ipinanganak si Tubman na Araminta Ross, upang alipin ang mga magulang na nanirahan sa mga plantasyon sa Maryland. Little ay kilala tungkol sa background ng kanyang pamilya at ninuno, ngunit ang kanyang ina sa ina ay dumating sa US sa isang ship ship mula sa Africa (marahil mula sa modernong-araw na Ghana). Ang kanyang mga magulang na sina Rit at Ben Ross ay mayroong siyam na anak na magkasama, ngunit tatlo sa mga kapatid ni Harriet ay naibenta sa murang edad ng kanilang mga may-ari at hindi na niya ito nakita pa. Kahit na bilang isang batang anak na si Harriet ay responsable sa pag-aalaga sa kanyang mga nakababatang kapatid dahil ang kanyang ina ay masyadong abala sa pagtatrabaho bilang isang lutuin. Si Harriet ay tinanggap din bilang isang nursemaid sa isang “Miss Susan”. Siya ay madalas na hinagupit ng kanyang mga tagapangasiwa - humahantong sa mga pilas na tatagal sa buong buhay niya. Para sa mga tagal ng panahon, ipinadala din siya upang magtrabaho para sa isang tagatanim - pagsuri sa mga traps ng muskrat - at kalaunan ang mga gawain sa pagsasaka, tulad ng pag-aararo at paglipat ng mga troso. Si Harriet Tubman ay naging isang iconic na simbolo ng katapangan at paglaban sa kawalang katarungan, na nagbibigay inspirasyon sa maraming henerasyon ng mga aktibista sa karapatang sibil. “I freed a thousand slaves I have freed a thousand more if only they knew they were slaves.” Jack Healey T Malala Yousafzai K ilala rin bilang Malala, ay isang aktibista ng Pakistan para sa edukasyon ng kababaihan at ang bunsong Nobel Prize na papuri. Kilala siya para sa adbokasiya ng karapatang pantao, lalo na ang edukasyon ng mga kababaihan at mga bata sa kanyang katutubong Swat Valley sa Khyber Pakhtunkhwa, hilagang-kanluran ng Pakistan, kung saan ang mga lokal na Taliban ay paminsan-minsan ay ipinagbawal ang mga batang babae na pumasok sa paaralan. Ang kanyang adbokasiya ay lumago sa isang pandaigdigang kilusan, at ayon kay dating Punong Ministro ng Pakistani na si Shahid Khaqan Abbasi, siya ay naging “pinakatanyag na mamamayan” ng bansa. Si Malala Yousafzai, o mas kilala bilang Malala sa nakararami, ay isang batang babae na pinaglalaban ang mga karapatan ng mga kababaihan lalong-lalo na ang pagkakaroon ng pagkakapantay-pantay na pagtatamo ng edukasyon. Siya ay ipinanganak noong July 12, 1997 sa siyudad ng Mingora, Pakistan. Isa itong tanyag at napakagandang lugar ng Mingora ngunit, lahat ng ito’y nagbago nang pinamahalaan ito ng mga Taliban o isang grupo ng Islam na naglalayong palakasin ang kontrol ng Islam sa mga bansa kabilang na ang Pakistan. Siya ay nag-aral sa Khushal Girls High School, paaralan na itinatag ng kaniyang amang si Ziauddin Yosafzai na isang guro at aktibista. Ang kaniyang ama ang isa sa mga unang naghimok kay Malala na sumunod sa kaniyang landas. Matapos pamahalaan ng mga Taliban ang kanilang lugar, mahigpit na mga batas na ang kanilang ipinatupad. Kasama sa mga ito ang pambobomba ng kanilang lugar, pagwasak ng mga paaralang nakalaan sa mga babae at pagbawal sa mga kababaihan magkaroon ng papel sa kanilang lipunan. Samakatuwid, naging mapanganib ang kanilang bayan kaya’t pinili ng pamilya ni Malala na lumikas na lamang para sa kanilang kaligtasan. Sila rin naman’y bumalik nang nabawasan na ang mga tensyon at panganib sa Mingora. "When the world is silent,even one voice becomes powerful." inaguriang "Mr. Human Rights" ng U.S. News and World Report, ang pokus ni Healey ay sa pagbibigay inspirasyon sa kabataan na suportahan ang di-marahas na aktibismo na magtutulak sa mga mapang-api na pamahalaan at lipunan. [Citation kinakailangan] Pinangunahan ni Healey ang Washington, batay sa Human Rights Action Center ng Washington, na D.C., HRAC, isang non-profit 501 (c) (3) na samahan. Kasama sa kanyang mga proyekto ang pag-print ng Universal Declaration of Human Rights sa lahat ng mga pasaporte at dinala ang nanalo ng Nobel Peace Prize na si Aung San Suu Kyi sa Burma. Itinatag ni Jack Healy ang Human Rights Action Center noong December 10, 1948, sa Paris. Itinatag ni Jack Healy na isang kilalang Human Rights Activist. Siysa ang nagsilbing nagapagtaguyod ng mga karapatang pantao sa buong daigdig at Nagsilbing boses ng mga walang boses at tagapagtaguyod ng karapatang pangtao sa buong daigdig. At nakipag- ugnayan din ang HRAC sa mga pinuno ng mga pandaigdigang sining tulad ng musika,teatro,pelikula at maging ng printed material upang maipalaganap ang kahalagahan ng karapatang pantao. "Hope is Power"