Emmanuel Domingo

ELDERLY PERCEPTION ABOUT EGO INTEGRITY: A NARRATIVE INQUIRY A Thesis Presented to The Department of Psychology College of Social Sciences and Philosophy Bulacan State University In Partial Fulfillment Of the Requirements for the Degree Bachelor of Science in Psychology By DOMINGO, EMMANUEL A. NICOLAS, JENICA LOUISE C. RABINO, CAREN M. SANTOS, RESYEL ALESSANDRA M. March 2015 i APPROVAL SHEET In partial fulfillment of the requirements for the degree of Bachelor of Science in Psychology, this thesis paper entitled “Elderly perception about ego integrity: A narrative inquiry” which had been prepared and submitted by Emmanuel A. Domingo, Jenica Louise C. Nicolas, Caren M. Rabino, and Resyel Alessandra M. Santos, is hereby recommended for oral examination. CHRISTIAN V. CRUZ Thesis Adviser March 2015 Approved in partial fulfillment of the requirements for the Degree of Bachelor in Science in Psychology by the Committee on Oral examination. NIXON AGASER Chairman MA. ADORA C. TIGNO, RGC Critic PATRICIA MICO F. VERDILLO Member Accepted and approved in partial fulfillment for the Degree of Bachelor of Science in Psychology. RICARDO B. CAPULE JR., MA Dean, College of Social Sciences and Philosophy March 2015 ii ACKNOWLEDGEMENT The researchers would like their sincerest gratitude to: First and foremost, to their thesis adviser, Mr. Christian V. Cruz who has supported the researchers in writing this study with his patience and knowledge and for his generosity in sharing his research materials, references and expertise in thesis writing. Ms. Patricia Mico F. Verdillo, the research instructor during the second semester formotivating the researchers to further pursuethe study. To the members of the panel, for their recommendations to strengthen the basis of the study. To the elderly participants who willingly allowed the researchers to interview them and share their experiences in life. To the researchers’ parents, for their unending support financially, morally , spiritually and materially. And last but not the least, to Good Lord God, who gave the researchers strength, wisdom and knowledge in accomplishing the study. iii ABSTRACT The study explored the perception of elderly about ego integrity. The study aimed to determine the following: 1) How do the elderly view ego integrity; 2) How do elderly describe their achievements, lifestyles and challenges they encountered; 3)How do they find meaning in those three aspects mentioned. The theoretical framework used in the study is the theory of psychosocial developmentby Erik Erikson in 1963.Upon gathering information, they design a narrative research with social constructivists’ worldview wherein it will explore elderly perception on ego integrity. There are ten elderly participants as the focus of the study. The behavior of the participants were observed and noted while conducting an in-depth interview.After the data analysis and review, they have come up with the following findings that were categorized into four themes: 1) life satisfaction; 2) life experiences; 3) life regrets and 4) future concerns. Based on the responses and synthesized results, current study has determined the elderly perception about ego integrity and when compared to Erikson’s theory of psychosocial development, some results are in line with Erikson’s conclusions. This means that though the participants of the study have different perceptions, a consistent result has surfaced. A notable findings of the study is that although in Erikson’s theory, the last stage of development is the ego integrity versus despair stage, the elderly still have future concerns meaning for them, life or development doesn’t end in achieving ego integrity. Hence it was recommend to make a quantitative study on this to prove the validity of this findings. iv TABLE OF CONTENTS Title Page Approval Sheet i Acknowledgement ii Abstract Table of Contents iii iv-vi List of Tables vii List of Appendices viii Chapter I: The Problem and Its Background Introduction 1-3 Statement of the Problem 3 Significance of the Study 3-4 Scope and Delimitation 4-5 Chapter II: Theoretical Framework Relevant Theories 6 Related Literature 7 Related Studies 8-13 v Conceptual Framework Definition of Terms 14 15-16 Chapter III: Methods of Research Methods and Techniques of the Study 17 Population and Sample of the Study 17 Data Collection Techniques of the Study Data Processing and Validation of the Study 17-18 18 Chapter IV: Presentation, Analysis and Interpretation of Data Theme 1: Life Satisfaction 27 Theme 2: Life Experiences 30 Theme 3: Life Regrets 34 Theme 4: Future Concerns 36 Chapter V: Summary, Conclusion and Recommendations Summary of Findings Conclusion 41-44 44 Recommendations 44-45 References 46-48 vi LIST OF TABLES Table 1 Demographic Profile of the Participant 20-21 2 Themes and Subthemes 21-27 3 Definition, Subthemes and Indicators Related 27 to the Theme: LifeSatisfaction 4 Definition, Subthemes and Indicators Related 30 to the Theme: LifeExperiences 5 Definition, Subthemes and Indicators Related 33-34 to the Theme: Life 6 Definition, Subthemes and Indicators Related to the Theme: FutureConcerns 36-37 vii LIST OF APPENDICES Appendix A Interview Guide Question 49 B Letter of Informed Consent 50 C Transcription of Interviews 51-100 D Curriculum Vitae 101-108 1 CHAPTER I THE PROBLEM AND ITS BACKGROUND Introduction As part of the psycosocial development task of aging, people in the elderly stage experience a complex array of physical, psychological and social stages aas they struggle to adjust with the aging process (Chimich & Nekolaichuk, 2004).One of the struggles is related to how the elderly develop ego integrity. Ego integrity is the stage of assigning order and meaning to the whole of one‟s life versus despair – which flows from the feeling that one‟s life has been wasted.Literatures provide that reflection of one‟s ego integrity usually comes in the later stage of life and usually results to feelings of regret. Based on this premise, it is interesting to explore how elderly perceive their ego integrity since it has been a major topic of research. According to the theory by Erik Erikson, there are threeadult stages which are intimacy, generativity, and ego integrity, highlighting it is the “fruit of these seven stages” (James & Zarrett, 2006). Furthermore, it is described that the process of constructing integrity begins during earlier stages but it can only be concluded in old age which is so called a period of “great generativity” (Erikson, Erikson & Kivnick, 1986 as cited by Marques & Sousa, 2012). Erikson listed wisdom, integrity and generativity as some of the benefits of aging.Erikson described the experience of “ego integrity” as a feeling or asense of “enduring wholeness,” an affectively integrated belief that one‟s life makes sense and fits together in a meaningful way. A person who has achieved integrity also finds peace in the 2 idea that past memories and experiences are fixed into history and are inalterable. The failure to achieve ego integrity is to feel despair. The extreme manifestations of despair show up as depression, anxiety, fear of death, pessimism and an inability to accept and find meaning in one‟s past. Furthermore, Erikson points out that the attainment of ego integrity requires a lot of thought into the meaning of one‟s life through the acceptance of a lifelong series of choices. (Erikson, 1963, 1980, 1982, as cited by James & Zarrett). However, with the growing population of elderly people and the increase in life expectancy, the psychological processes involved in acceptance of one‟s self, one‟s life and one‟s death takes on a renewed importance (Parker, 2013). In addition, the integrity of the ego is a process that develops throughout the life cycle, which involves conflict resolution, acceptance of life as lived and understanding of the finitude of life (Erikson, 1959, 1982) which as Butler (1963) indicates, involves the review of life. The reminiscence of positive and negative developments of the past can promote the construction and reconstruction of significant events, attributing value and meaning in the dimension of personal identity . (Butler, 1963 &Erikson, 1959, 1982 as cited by Afonso, Bueno, Loureiro, & Pereira, 2011). Those individuals, who fall to despair are bitter and feel that life treated them unjustly, are alarmed that they have too little time left to achieve their personal goals and fear death. In contrast, those who attain ego integrity are characterized by self-acceptance and tolerance for the life-styles of others, yet they are decisive and satisfied with their lives (Woods & Witte, 1981). Similarly, Chimich and Nekolaichuk stated that persons who achieve integrity can reflect on their lives as being meaningful and rich and are not fearful of death. However, 3 persons in despair are more likely to be disappointed with and have difficulties making sense of their past. They struggle with many unresolved issues which contribute to their existential suffering. The present study aimed to reveal details about the perception of the elderly on ego integrity since it has been one of the least studied of the stages in Erikson‟s theory (James & Zarrett). Based on this afformentioned background, ego integrity as defined by Erikson, are broad and complex concepts that have been difficult to quantify and research. In order to investigate the presence or absence of these attributes in the elderly, it may be helpful to investigate major components of ego integrity and of despair that Erikson outlined as present at each end of the continuum. Statement of the Problem The general problem of the study is: What is the perception of the elderly about ego integrity? Specifically, the study sought answers to the following questions: 1. How do the elderly view ego integrity? 2. How do elderly describe their achievements, lifestyles and challenges they encountered? 3. How do they find meaning in those three aspects mentioned? Significance of the Study The aim of the study is to report the stories and the perception about ego integrity of the elderly around Bulacan.This qualitative, narrative research will explore the views 4 of elderly on integrity. The collected information will contribute particularly on the fields of gerontology and developmental psychology and to all areas where psychology is practiced as a profession. Psychology Students. The study will be beneficial to the students particularly in encouraging and motivating them to conduct researches supplying the limitation of the present study. Future Researchers. The study will be beneficial to the future researchers for them to come up with a study focusing on ego integrity and the perception of the elderly that gradually changes due to the change in the way of living. Scope and Delimitation The study will explore the perception of ego integrity of the elderly. The scope will include the following: knowing the stories of the elderly and how their experiences affected their lives forming their perception of ego integrity now that they are in late adulthood. The interview will include narratives about their childhood until their present age. Because the participants are categorized into five, their different perception will be compared from each other. The study has the following delimitations. The study is narrative in nature. Golden (2012) mentioned that an inherent limitation of a qualitative research is the researcher‟s subjectivity; and it should be avoided in this study by carefully separating participants‟ narrative experience from opinion. It will not be intended to generalize because it will only describe the central phenomenon that will come from the responses 5 of concerned participants.The case study participants are limited only to 10 participants. Lastly, the study was conducted around Bulacan from December 2014 to January 2015. 6 CHAPTER II THEORETICAL FRAMEWORK This chapter presents the relevant theories, related literature and studies, conceptual framework and definition of terms. Relevant Theories The following are theories relevant to the study. The theory of psychosocial developmentby Erik Erikson in 1963 is relevant tostudy for it is the foundation of ego integrity. In this theory, the change that occurs systematically throughout the years of adulthoodis discussed. Erikson said that after adolescence, with its often tumultuous search for identity, adults pass through three psychosocial crisis stages. The stages corresponding to the early and middle adult years focus on the establishment of close interpersonal relationships (intimacy vs. isolation), and the passing on to the future of one‟s creative products (generativity vs. stagnation). In the final stage, (ego integrity vs. despair), the individual must resolve conflicted feelings about the past, adapt to the changes associated with aging process, and come to grips with the inevitability of death (Whitbourne, 2002). Another theory relevant to the study is the gerotranscendence theory (Tornstam, 1989). It states that the aging persons gradually develop “a shift in meta-perspective, from a materialistic and rational vision to a morecosmic and transcendent one” normally followed by an increase in lifesatisfaction” (Tornstam, 1989, p. 60). This theory is relevant because it tells about the how the elderly view their integrity based on their life experiences. 7 Related Literature The related literature consists of various documented writings, published books and journals reviewed and summarized by the researchers. In Erikson‟s eighth stage, Ego integrity vs. Despair, achieving ego integrity requires a reverse intergenerational interpersonal interaction. Instead of achieving ego integrity through interpersonal relationship with an older person, the older adult now achieves ego integrity by focusing on the needs of others younger than he or she. This requires that an older adult make a transformation from achieving gratification of his or her needs through interaction with others, to achieving growth and gratification of the self though commitment on focusing on the needs of the others, such as family, friends, and community. In order to accomplish this acceptance, an older adult must be able to look back on his or her life, accept the successes and limitations experienced as a process of growth and change. This enables the older adult to detach from life and accept death as the final aspect of his or her life. This process of accepting death enables the older adult to not fear death. (Youdin, 2014) Erikson and Erikson later indicate that spiritual transcendence is an additional developmental stage in late life that is active beyond the Ego Integrity vs. Despair stage (1997). In this final stage, transcendence is created in the ego, body, and role of the older adult, whereby the older adult moves to acceptance of one‟s self-worth rather than engaging in pre-occupation with disease, disability, and loss of professional identity. This is accomplished by focusing on satisfaction with one‟s accomplishment. In addition, life satisfaction and acceptance of one‟s accomplishments are shown to be necessary 8 components for successfully progressing through the process of aging (McCarthy, 2011, McCarthy et.al., 2013) Related Studies The following are studies which were reviewed by the researchers and found to be related with their study. Erikson‟s theory predicts that reminiscing is an important part of satisfactory adjustment in old age. On the study by Boylin, Gordon and Nehrke in 1976, a questionnaire on reminiscing was administered to elderly institutionalized veterans, along with scales to assess the dimensions of ego adjustment. Those men who reminisced most frequently achieved higher scores on the measure of ego integrity. The relationship between negative affect of reminiscing and ego integrity which was found to exist suggested that reminiscence in this sample was in the form of the life review. Based on the study by Woods and Witte in 1981, Erikson‟s contention that the eighth developmental crisis, ego integrity vs. despair, is more likely to be successfully resolved by those who have successfully resolved the earlier developmental crises, was supported by the significant positive correlation obtained between the measures of ego identity and life satisfaction. However, only partial support was obtained for the other two predictions tested. The hypothesized negative correlations between fear of death and ego identity and between fear of death and life satisfaction were obtained for the men tested, but not for the women. Erikson's theory regarding the existence of an Ego Integrity versus Despair crisis in old age was tested by Whalaskay, Whitbourne, and Nehrke, (1984) by using an 9 interview derived from Whitbourne and Weinstock's application of Marcia's status construct to the ego integrity crisis. Four integrity statuses were defined: integrity achieving, dissonant (in crisis), foreclosed (avoiding crisis), and despairing. These statuses were reliably (80%) identified among forty elderly community-dwelling men and women through the forty-five-minute semistructured interview. Moreover, predicted differences among the four statuses were observed on questionnaire measures assessing reminiscing activity, death attitudes and preparation, psychological well-being, and questionnaire scales of Stages 6 through 8 of Erikson's theory. The pattern of differences suggested that integrity achieving and foreclosed samples differed mainly regarding their degree of introspection regarding the past, but that both appeared to have a high degree of psychological well-being. Dissonant individuals appeared to be unhappy and stressed, but this was seen as a temporary state in contrast to the more chronic nature of the despairing's low sense of psychological well-being. In 1994, Buchanan studied the clinical population of older adults with depression and with no depression. Her study found that adults with depression had lower levels of meaning in life and hope than adults with no depression and revealed an inverse association between meaning in life and depression. Hannah, Domino, Figueredo, and Hendrickson (1996) examined the extent to which the resolution of the Eriksonian final stage-related crisis of ego integrity versus despair is predicted by the resolution of earlier stage-related crises and by non-Eriksonian personality constructs. A series of alternative and hierarchically nested regression models was run to assess the direct effects of all preceding Eriksonian life stages and the nonEriksonian personality measures on the final stage of ego integrity. The results were 10 consistent with Eriksonian theory, which states that personality development is a continuous process in which psychosocial growth during earlier phases of life is a prerequisite for the resolution of later developmental conflicts. Some characteristics of the quality of life in old age when aging is seen as a continued human development is tested in the study by Nilson, Ekman, Ericsson, and Winblad in 1996. In the Kungsholmen Project 87 healthy elderly persons were asked about the quality of their lives. Allardt's definition of quality of life was used as the conceptual framework for the content analysis. The findings indicate that the dimensions of loving and being, as Allardt describes them, take on a different meaning and the material things in the having dimension become less important. The differences point to another meaning of the quality of life in old age. The emphasis is on health and independence, contentment and a peaceful life, personal integrity in terms of a moral and a caring attitude. The findings are in accordance with the successful ageing as described in Erikson's theory of psychosocial development and in Tornstam's theory of gerotranscendence. In 2001, Rylands, and Rickwood, (2001) tested the relative strength of the laterlife personality process of ego-integrity, as operationalized by "accepting the past," as a predictor of depression in a multivariate model containing other well established predictors-age, social support, physical dependency, and positive and negative affectivity. Seventy-three older Australian women living in supported accommodation completed an anonymous, self-report questionnaire. The results showed that "accepting the past" was a significant predictor in the multivariate model, along with social support, physical dependency, and positive affectivity. The results are discussed in terms of the utility of 11 investigating later-life personality processes as potential interventions for alleviating depression in older people. Chimich and Nekolaichuk (2004) explored the links between depression, the existential issue of integrity, and hope among an elderly population receiving psychiatric care. Patients with depression showed a greater sense of coherence (that is integrity) and enhanced personal spirit than patients with depression. These findings suggest that depression, integrity, and hope are highly interrelated in the elderly population and may influence mastery of the developmental tasks of aging. Two studies about ego integrity of elderly people in Korea were conducted in 2006 and 2011. According to a study by Chang, et al.(2006) on 26 old adults, aged 65 – 70 years old, living in the community in Korea, there were differences in the frames of reference in achieving ego-integrity in late adulthood. The frames of reference of the four factors were: (1) a satisfactory connection between the generations, (2) enjoying a peaceful life, (3) peace through acceptance, and (4) achieving praiseworthy life in spite of adversity. The projected property of ego-integrity in late adulthood is closely related to cultural and psycho-social environmental influences throughout the life span. Culturally sensitive life-reviews methods need to be developed to intervene in the specific ways that individual older adults achieve their own ego-integrity throughout their life experience. The results of the study by Kyung-Eun in 2011 are as follows: ego integrity of the elderly does not influence death anxiety due to the suppressing effect of depression. However, depression does mediate the relation between ego integrity and death anxiety fully. Such findings suggest that the Erikson theory can also be applied to elderly Korean citizens. 12 In 2010, Albert, Labs and Tromsdorff examined the relationship between satisfaction in several life domains (with respect to family, friendships and health) and general satisfaction of older adult women in Germany. The factors that determined the importance of satisfaction in these different life domains for the evaluation of general life satisfaction were also determined. More precisely, the role of partnership status and selfconstrual were examined. Results showed that for women living with a partner, satisfaction with family was most important for their general life satisfaction, whereas for women without a partner, satisfaction with friendships and with socioeconomic status had prominent roles. In addition, the kind of self-construal moderated the relations between (1) satisfaction with family and general life satisfaction and (2) satisfaction with health and general life satisfaction. Family satisfaction was less important for the general life satisfaction of women who were highly independently oriented; for women who had a strongly pronounced self-construal (either independent or interdependent), satisfaction with health was less important for general life satisfaction. Afonso, Buen, Loureiro and Pereira (2011), analyzed the impact of a reminiscence program on the psychological well-being and ego integrity of elderly people with depressive symptomatology. The results indicated that the participants in the reminiscence program recordedmean levels of psychological well-being and integrity in the post testthat were significantly higher than those in the pretest compared tothe individuals in the two control groups.These results corroborate the hypothesis that reminiscence maymake an important contribution to well-being in old age to successful ageing and to the sense of ego-integrity. 13 A study by Parker in 2013 investigated to the multi-dimensional constructs of death attitudes and ego integrity as experienced by the older adult and how one‟s ability to accept the past contributes to death attitudes within the elderly population.The participants are 115 individuals (47 men and 68 women) who filled out self-report questionnaire packets collected from a variety of residential settings. They scored lower on both the fear and death avoidance scales and highest on neutral acceptance. It indicated that they tend to have greater degree of accepting the past and less regret about past events and experiences. Wurm, Warner, Ziegelmann, Wolff, and Schuz, in 2013, examined whether negative self perception of aging (SPA) impair the use of self-regulation strategies that include selection, optimization, and compensation (SOC) in case of a serious health event and thus turn into self-fulfilling prophecies for health and life satisfaction. Based on a longitudinal nationwide study with 2 measurement points over a 6-month period in 309 older people (65 and above years of age) with multiple illnesses, 2 major findings emerged: First, the occurrence of a serious health event predicted increased use of SOC strategies, which in turn predicted higher self-rated health and life satisfaction. Second, this effect was moderated by negative SPA, that is, in case of a serious health event, the perception that aging is associated with physical losses led to lower use of SOC strategies promoting a healthy. These findings contribute to a better understanding of the underlying mechanisms of SPA on health by showing that negative SPA as associated with physical losses might impair health-related strategies that are important for maintaining a healthy lifestyle. 14 Conceptual Framework The diagram shows the conceptual paradigm of the study. The study will employ the Input-process-output model. Input.The study began by reviewing literature and studies on the following important topics: psychosocial stages of development by Erik Erikson particularly the ego integrity vs. despair stage, studies about the elderly including meaning in life, accepting their past, existential issues of integrity and hope and their links to depression. Process.Using the literature and studies as model, the researchers will gather information through in-depth interviews with the participants. All the data will be analyzed and coded based on the categories that have surfaced from the raw data. Output.The coded transcriptions of the recorded interview will be the material of the research. The material served as an input and springboard for future studies about ego integrity and how it is perceived by the elderly.This will serve as the output of the study. 15 Input 1. Issues on the Psychosocial Stages of Development. Process Output 1. Review of related literature and studies 2. Conceptualization of the case study 3. In-depth interview with the participants Gathered information on the elderly perception about integrity 4. Coding of observation and interpretation Definition of Terms For clarity of understanding, the following terms are used in this study conceptually and operationally defined: Ego integrity. It is a process that develops throughout the life cycle, which involves conflict resolution, acceptance of life as lived and understanding of the finitude of life (Erikson, 1959, 1982) which as Butler (1963) indicates, involves the review of life. 16 Despair.This is the feeling of embitterment, feelings experienced by the elderly that life treated them unjustly. They are alarmed that they have too little time left to achieve their personal goals, and fear death. (Woods & Witte, 1981). Psychosocial Development. as articulated by Erik Erikson, is a psychoanalytic theory which identifies eight stages through which a healthily developing human should pass from infancy to late adulthood. In each stage, the person confronts, and hopefully masters, new challenges. Psychosocial Stages of Development. It is a model of the stages of development formed by Erik Erikson in 1963. Each stage is grounded to previous stages in what Erikson calls the epigenetic principle. The stages are Basic Trust vs. Distrust, Autonomy vs. Shame and Doubt, Initiative vs, Guilt, Industry vs. Inferiority, Identity vs. Role Confusion, Intimacy vs. Isolation, Generativity vs. Stagnation and Ego Integrity vs. Despair. Elderly. Consist of ages nearing or surpassing the life expectancy of human beings, and thus the end of the human life cycle. Veterans.Those elderly who has had long service or experience in a particular occupation or field. Never-Married Elders. Those elderly who never married, the ones that remained single throughout their lives. Handicapped elderly. Those elderly who had impairment or disability. It may be physical, cognitive, mental, sensory, emotional or developmental. In care of relatives elders. Those elderly who is in care of their loved ones. 17 Chapter III METHODS OF RESEARCH This chapter presents the research approach and design, sampling procedure, data collection and interpretation used in the study. Methods and Techniques of the Study This study employed qualitative approach narrative research with social constructivists‟ worldview wherein it will explore elderly perception on ego integrity. According to(Clandinin & Connelly, 2000 p.40) narrative research is “a strategy of inquiry in which the researcher studies the lives of individuals and asks one or more individuals to provide stories about their lives.” In-depth interview was conducted among selected participants using open-ended questions in semi-structured interview format. Population and Sample of the Study Purposive sampling was used in this study for the reason that “purposive sampling is the procedure used in interview-based research to yield the most information about the phenomenon under study (Golden, 2012 p. 43). Purposeful is a way of selecting participants with specific purpose in mind.In this case, it will be more precise to use this sampling with the combination of criterion sampling in which all the participants met the particular criteria (Golden, 2012). The respondents are 10 elderly, ages 65 and above, who live at Bulacan. The respondents were categorized as veterans, never-married elders, handicapped elderly, working elderly, and in care of relative‟s elders. 18 Data Collection Techniques of the Study An in-depth interview with each of the participant wasconducted to gather information, usinga self made open-ended questionnaire. This helped the researcher to explore the perception of death among elders. The interview guide questionwas constructed by the researchers and was validated with the help of professionals for the reliability of every question. This 4-item questionnairehelped the researchers to gather the information needed to explain on how elderly perceived ego integrity. Data Processing and Validation of the Study Informed consent was sent regardingthe conducting of the interview. It contained an agreement that the interview will be documented using an audiotape recorder. The researcher l ensured that everything that does not have relations on the study will remain confidential. The study was conducted in two phases for duration of three (3) weeks. The first phase was the signing of informed consent and initial interview about the demographic profile of the respondents. Lastly, is the in-depth interview that elicited a vivid picture of participants‟ perspective on the research topic.It was ensured that responses of the participants will be kept private and confidential. Narrative analysis was used as it is concern on the study of individual‟s speech. It analyze the story about what a person share about self and tell frames how it will be perceived. Narrative analysis compares ideas about self and tend to avoid revealing negatives about self (Reisman, 1993; as cited in Ratcliff, 2000). 19 In the present study the narrative analysis was used to analyze in-depth interview with the help of digital recordings, written transcriptions and written field notes. Gathered data wasinterpreted by analyzing respondents‟ story about on how they perceived ego integrity. In every interpretation, alternative explanations should be considered like how the researchers‟ assumption might influence the analysis. 20 CHAPTER IV PRESENTATION, ANALYSIS AND INTERPRETATION OF DATA This chapter contains tables on the demographic profile of the participants and tables showing the themes and subthemes formed in the study together with the discussions. Table 1. Demographic Profile of the Participants Veteran Veteran Working elderly Working Elderly Handicapped Handicapped In-care of relatives In-care of relatives Never Married Respondent no.1 is a veteran from Malolos, Bulacan. She is 90 years old and lives now with her husband and widowed daughter. During the Japanese Regime, she worked as a spy on a command post in Malolos. Respondent no.2; 92 years old and a father of ten. He is from Pinagbakahan, Malolos, Bulacan. He was a guerilla during the Japanese Regime. Respondent no.3 is a part time professor at Bulacan State University. He is 68 years old from Plaridel, Bulacan. He has two daughters and has been married with his wife for 40 years. Respondent no.4 is a fish vendor at Baliuag market. She is 65 years old from Baliuag, Bulacan. She has 2 sons and 1 daughter. She has 2 grandsons. She was 14 years old when she starts to be a vendor. Respondent no.5; 63 years old, a father of two, from Marilao, Bulacan. He had polio virus when he was 7 months old resulting to a hand and leg disability. He is currently a guard in a private school in Marilao owned by his sister. Respondent no.6; 60 years old. He is originally from Masbate but he moved to Plaridel, Bulacan with his aunt when he was 15 years old. He accidently drank kerosene when he was twelve resulting to partial paralysis in his left arms and legs. He works as a pedicab driver, and is the president of their “toda” in Plaridel. Respondent no.7 is living with her older daughter at Plaridel, Bulacan. She was 83 years old. She has 5 sons and 1 daughter. She was widowed for 20 years. Respondent no.8 is a retired teacher from Bocaue, Bulacan. She is 83 years old and is now living with her grand children who are taking care of her. She has 5 sons and 5 daughters. Respondent no.9;78 years old; a former telephone operator. She had three boyfriends but chose to live her life as a single. She now lives 21 Never Married with her sister who is also a spinster and their grandchildren from her other siblings. She is an active member of different church organizations. Respondent no.10; 74 years old from Bagumabayan, Bocaue, Bulacan. She is the seventh from a family of 10. She had no boyfriend since birth and didn‟t entertain suitors. She lives with her sister and owns a sari-sari store. Table 2. Themes and Subthemes Theme 1: Definition Life Satisfaction Subtheme 1: Satisfied past Subtheme 2: Satisfied present This relates to past, present and of both past and present, life satisfaction “Mahusay pa noong araw, yung buhay noon kesa sa ngayon. Napakahirap ng buhay ngayon kasi mahal ang bilihin ngayon.” (Respondent no.10) “Para sa akin, mas masarap ang buhay ko ngayon, naging pensyonado naman ako, nakakakuha ako ng pension ng veterans.” (Respondent no.2) “I can say that I am very successful, as a matter, I have ten children and they are all good. They are all God-fearing, and all of them experienced being employed, lahat lahat sila.” (Respondent no.8) “Ayoko ng balikan.. mas maganda ang buhay ko ngayon.” (Respondent no.5) “Mas maganda yung ngayon, yung buhay sa Masbate, lagi kaming nasa laot nanghuhuli ng isda para maitinda.” (Respondent no.6) “Syempre mas masarap yung ngayon. May anak ka, may asawa ka, may dalagang anak, yun lang ang sarap ko pero mahirap na balikan yun nakaraan nung dalaga ka, nung bata bata ka diba. Syempre yung gusto muna. Yun na yun.” (Respondent no.4) 22 Subtheme 3: Satisfied both “Maski na may pangit na nangyari, hindi ako nagsisisi sa mga nangyari saken dahil yun eh hindi naman ako ang may kagustuhan kundi ang Panginoon natin dahil hindi ko naman.. kamuka nyan, nakakailan na kong opera, eh apat, eh buhay pa rin ako kaya di ako nagsisisi… … ang buhay ko noon eh Masaya, maski naman ngayon eh masaya rin..”(Respondent no.9) “Ako, pareho lang sa akin. Mula noon hanggang ngayon… Kahit wala akong asawa, madami naman akong manugang at anak na inaasikaso ako, haha.” (Respondent no.7) Theme 2: Life Experiences Definition Subtheme1: Childhood experiences “Iba ang kasiyahan ng kabataan kaysa sa ngayon.. iba ang kaligayahan nung ikaw ay kabataan at iba din naman ang kaligayahan ngayong matanda ka na. Parehong Masaya..” (Respondent no.3) This relates to experiences that affects how they live. “Nung maliit pa ko masaya pa kami… ngayon hindi nyo nalasap yung naglalaro sa kalsada, kami malaki na, teenager na kami, naglalaro pa kami dyan, walang malisya.” (Respondent no.10) “Kaya ako nagtatrabaho e wala ng hanapbuhay ang ama ko,. Kinuha ng hapon ang aming panghanapbuhay, yung kabayo at kalesa. Kaya ako na nagpapakain sa mga kapatid ko.” (Respondent no.1) “Nung maliit pa kami iniwan na kami ng nanay naming. Namatay tatay ko.” (Respondent no.6) “Nung nagtitinda ako, nung maliit, anak. Hindi mahalaga sa akin ang laro. 23 Puro tinda, puro tinda. Makatulong kay nanay, makatulong kay tatay. Talagang ubos lakas.” (Respondent no.4) “I was only 13 years old, we walk ha from Bocaue to Manila. May sulong sulong kaming bigas nung panahon ng hapon. Ang kuya ko nakabisekleta, ang tatay ko nakabisekleta, ang nanay ko yung ditsiko tsaka ako. Sulong sulong naming yun ano. Aalis kami ditto ng 6 oclock darating kami dun sa Divisoria ng 2 or 3 oclock ng hapon.kakaen kami, ang mahal ng tanghalian doon.lakad lang yun. Ibebenta naming yung aming bigas.” (Respondent no.8) Subtheme2: Middle adulthood experiences Subtheme3: Adulthood experiences “Eh.. edi ayun nga, sinabi mo di ako gaanong seryoso. Kailangan sa buhay ng tao yung hindi ka masyadong.. hindi kamuka nung ibang mga teacher, strikto, kailangan eh nakikipagbiruan ka sa mga kasamahan mo..” (Respondent no.9) “Ay.. nagustuhan ako ng asawa ko. Napakasaya ko at kahit na may deperensya ako ay nagustuhan ako ng biyenan kong lalaki, yung mag-asawa nung nalamang ganito ako nanligaw sa anak nila, umayaw saken, pero yung babae nila hindi umayaw.” (Respondent no.5) “Yung karanasan kong di ko malilimutan, yung tinatambangan namin yung mga Hapon sa Manila Bay, ayun nalibing dun yung mga Hapon… … sa akin, mabuti na din ang pakahulugan ko sa buhay ko. Inabot ako ng ganitong taon.” (Respondent no.2) “Nako noon eh.. di ako.. taun-taon.. 24 tatlong taon taon ako, anim aking anak. Nakaraan ang isang taon at kalahati, nakaraan ang dalawang taon. Dun ako nahirapan sa taon taon.” (Respondent no.7) Theme3: Life Regrets Definition Subtheme1: Regrets in health status “Kasi nung nangyari sa misis ko nung nagkasakit, talagang kanyang.. nagkaroon sya ng deperensya sa bituka, hindi kami mapalagay, di makatulog, di ka makapagconcentrate. Ngayon nung nagpakonsulta nga kami dapat maoperahan.. kumbaga sa ano, matatanggalan sya ng parang matres, ngayon gusto ko pa magkaanak ng lalaki kaya yun yung karanasan ko, na kahit gusto ko pa magkaroon ng lalaki eh din a magagawa kasi naoperahan na.” (Respondent no.3) This relates to regrets in life experienced by the elderly. “Nagkukuwan kami nagkukuwan kami sa simbahan. Ok tapos ngaun medyo nagkadiperensya ako dito hindi ako masyadong makalakad ng mabuti.” (Respondent no.9) “Wala, wala naman.. .. oo, masaya.. kaya lang eh hindi na ko makakalakad.” (Respondent no.2) Subtheme2: Regrets in family “Nung dati, eh masakit pa sakin yung nangyari sakin. (Nagkaroon ng kapansanan) Pero ngayon nakalimutan ko na.” (Respondent no.6) “Noong buhay pa ang mga kapatid ko masaya kami dito ngayon patay na mga kapatid ko.” (Respondent no.10) “Naalala ko kung buhay pa ang asawa ko lalo akong masaya. Eh ngayon kako kung hindi ako mag-utos sa mga anak ko hindi ako pinapansin. Mga lalaki eh.” (Respondent no.7) “Ayun syempre bilang magulang, 25 bilang sa padre de pamilya, magkaroon kami ng anak na lalaki, ngayon wala na yung pagkakataon na yun. Tinatanggap ko na.. kahit ano pang gawin ko, wala na, ayun na. … sana man lang kako nung unang pagsasama naming ay nagkaanak na kami ng lalaki, kahit dumating man sap unto nay un at least meron ka nang isang anak na lalaki. Yun kasi ang unang-una kong gusto.” (Respondent no.3) Subtheme3: Regrets in social status “Syempre, maganda yung may hanapbuhay diba? Syempre, gusto rin natin mabigyan ng magandang buhay, diba? Ang no.1 gusto ko magkaroon ng sariling bahay, kahit maliit lang. “ (Respondent no. 5) “Natuto ko. Yan, pagtitinda ng isda. Una nag gulay ako, kamatis at nitong huli isda. …Syempre may anak kang kumakain, may asawang kumakain. Hindi ka pwedeng hindi maghanapbuhay.” (Respondent no.4) Subtheme4: No regrets Theme4: Future concerns Definition “Wala, wala akong pinagsisisihan.” (Respondent no.1) “That‟s part of the life. Hindi habang panahon ka malakas diba? I accept it naturally, dahil ang buhay ng tao ay hindi naman uubrang laging ikaw ay nasa taas eh.. kaya tinanggap ko yun, kaya nag-iingat lang ako. … Pero ako at present, I‟m very contented with my life, pero wala no joke, talagang kasi nga nadadama ko lahat ng love ng aking mga anak, mga manugang ko, mga apo ko … wala no regrets at all.” (Respondent no.8) This relates to future concerns the elderly have now that they are in the late stage of life. 26 Subtheme1: To help relatives “Ito.. maging malakas ang pangangatawan ko, makatulong sa mga kapwa.. hindi, tutulungan ko yung mga pamangkin ko.. syempre hindi naman lahat ng tao mayaman, ngayon kung meron kang kakayahan para matulungan mo sila, yun ay kinasasaya ko.” (Respondent no.9) “Magdasal na lang, magsimba, ganun na lang ang gagawin ko. Nananalangin, pinagdadasal ko na lang mga pamangkin ko na wag mawalan ng hanapbuhay.” (Respondent no. 10) “Habang ako‟y nabubuhay gusto ko ay yung mga apo ko makasama ko pa.” (Respondent no.1) Subtheme2: To live longer Subtheme3: To strengthen faith in God “Syempre maganda yung may hanapbuhay diba syempre gusto rin nating mabigyan ng magandang buhay diba? Ang number 1 gusto ko magkaron ng sariling bahay kahit maliit lang.” (Respondent no.5) “Eh.. masasabi ko na lang magkaroon pa ko ng mahabang buhay at lakas.” (Respondent no.2) “Gusto ko kung ako ay mamamatay..e wag muna ngayon..Gusto ko pa maging 90 ako..hahaha” (Respondent no. 7) “I always ask the help of God, pakilos ko, “Diyos ko, Lord, tulungan Nyo po ako.” Kasi wala tayong lakas diba, wala tayong sariling lakas, edi kelangang sa kanya ka humingi ng tulong at hindi ka magkakaroon ng pagkakamali.” (Respondent no. 8) 27 Subtheme4: To enjoy leisure time with loved ones Subtheme5: To increase economic Status “Eh wala na.. sakin lang naman gusto ko lang na magkapera para magkahanapbuhay ako, magkatindahan ako para di na ko pupunta sa malayo.” (Respondentno. 6) “Sabi nga ng aking misis, hindi na nga ako pinag-aano (pinag-tuturo), gusto nya ako ay maghinto na, para kami ay mag-eenjoy na lang kami sa buhay. Kahit na hindi na kami magtrabaho ay mabubuhay na naman kami…” (Respondent no. 3) “Ang gusto kong buhay..edi gumanda. Yung anak ko mapasok sa lalong mas maganda. Syempe mahirap yung pagod at mahirap. Ang mainam naman lumuwag ka naman sa pamamagitan sa iba naming hanapbuhay. Pagod na din ako.” (Respondent no. 4) Theme 1: Life satisfaction Through the interviews done by the researchers, different stages of life satisfaction of the elderly were formed. Table 3. Definition, Subthemes and Indicators Related to the Theme: Life satisfaction Definition: This relates to past, present and of both past and present, life satisfaction Subthemes: Three subthemes were discussed which are satisfied past, satisfied present, and satisfied both past and present. 28 Indicators: All the statements that includes the words or phrases that indicates their satisfaction in their lives like “masarap ang buhay noon”, “mahusay ang buhay noon”, “masaya ako ngayon” and “parehas lang”. Subtheme 1: Satisfied past Some of the participants reminisce and narrate their past experiences from their childhood up to adulthood. Some of them prefer to live life like before. “Mahusay pa noong araw, yung buhay noon kesa sa ngayon. Napakahirap ng buhay ngayon kasi mahal ang bilihin ngayon. Kasi mahal ang bilihin ngayon…Yung dati maski ano mura lang ang mabibili mo diba? Meron ka lang bente o sampung piso makakakita ka na sa palengke, ngayon nako, limang daan mo wala kang mabibili. ” (Respondent no. 10) According to her, the way of living in the past was simple, such as prices of goods were afoordable and the value of peso was higher. Subtheme 2: Satisfied present Some of the participants weresatisfied in their past, there were also some who were satisfied in their present situations. Some of them are more successful now in terms of their achievements in their career and family life.Furthermore, some of them compared the past and the present. For them, it is happier to live at present because they have overcome the difficult events in their life. Some have accepted their disability, improved financial status and have their own family. 29 “Para sa akin, mas masarap ang buhay ko ngayon, naging pensyonado naman ako, nakakakuha ako ng pension ng veterans.” (Respondent no.2) “I can say that I am very successful, as a matter, I have ten children and they are all good. They are all God-fearing, and all of them experienced being employed, lahat lahat sila.” (Respondent no. 8) “Ayoko ng balikan.. mas maganda ang buhay ko ngayon.” (Respondent no. 5) “Mas maganda yung ngayon, yung buhay sa Masbate, lagi kaming nasa laot nanghuhuli ng isda para maitinda.” (Respondent no. 6) “Syempre mas masarap yung ngayon. May anak ka, may asawa ka, may dalagang anak, yun lang ang sarap ko pero mahirap na balikan yun nakaraan nung dalaga ka, nung bata bata ka diba. Syempre yung gusto muna. Yun na yun.” (Respondent no. 4) Subtheme 3: Satisfied both However, there are participants who are satisfied in their lives; both their past and their present. They accepted all the events that happened in the past or currently happening. They believe the God guides them and their families are there. Some of the participants compared his past and present life situation and narrated that they are happy and satisfied living with the past and present. They are happy now because of successful career and having a good family. “Maski na may pangit na nangyari, hindi ako nagsisisi sa mga nangyari saken dahil yun eh hindi naman ako ang may kagustuhan kundi ang Panginoon natin 30 dahil hindi ko naman.. kamuka nyan, nakakailan na kong opera, eh apat, eh buhay pa rin ako kaya di ako nagsisisi… …ang buhay ko noon eh Masaya, maski naman ngayon eh masaya rin..”(Respondent no. 9) “Ako, pareho lang sa akin. Mula noon hanggang ngayon… Kahit wala akong asawa, madami naman akong manugang at anak na inaasikaso ako, haha.” (Respondent no. 7) “Iba ang kasiyahan ng kabataan kaysa sa ngayon.. iba ang kaligayahan nung ikaw ay kabataan at iba din naman ang kaligayahan ngayong matanda ka na. Parehong Masaya.. Ngayon sa pag…kunyari sa kalagayan ko ngayun, fulfilled kana. Dun ka higit na nasisisyahan. Kasi mga anak mo nakapagtapos mujna, may mga maganda na silang hanap buhay, nakapagpundar na kami ng mga gamit...Nung kabataan ko naman masaya din. Kasi syempre buhay binata, buhay kabataan. Mas masisiyahan mo rin sa mga ginagawa mo rin. Lalo na kung, kumbaga sa anu. Kung nagaaral ka, nakatapus ka.Ayun masaya ako nung ako ay nakatapos…nabigyan ko naman ng kasiyahan ang magulang ko. Na naipakita ko nung ako ay matapos.” (Respondent no. 3) Theme 2: Life experiences The participants shared significant experiences that vary from their childhood, middle adulthood up to adulthood stages. Table 4. Definition, Subthemes and Indicators Related to the Theme: Life experiences 31 Definition: This relates to experiences that affects how they live. Subthemes: Three subthemes were discussed which are childhood experiences, middle adulthood experiences and adulthood experiences. Indicators: All the statements that includes the words or phrases that indicates their unforgettable experience that affect how they life like “hindi ko makakalimutan noon”, “mahalaga sa buhay noon” , “ang karanasan ko noon”. Subtheme 1: Childhood experiences Some of the participants highlighted their childhood experiences. For instance, they shared about th simplicity of their childhood life.On the contrary, some participants told how difficult their life was to the extent tha they had to work in an early age. It was an unforgettable experience for them because they sacrifice their childhood to help their family. “Nung maliit pa ko masaya pa kami… ngayon hindi nyo nalasap yung naglalaro sa kalsada, kami malaki na, teenager na kami, naglalaro pa kami dyan, walang malisya.” (Respondent no.10) “Kaya ako nagtatrabaho e wala ng hanapbuhay ang ama ko,. Kinuha ng hapon ang aming panghanapbuhay, yung kabayo at kalesa. Kaya ako na nagpapakain sa mga kapatid ko.” (Respondent no.1) “Nung maliit pa kami iniwan na kami ng nanay namin. Namatay tatay ko.” (Respondent no. 6) 32 “Nung nagtitinda ako, nung maliit, anak. Hindi mahalaga sa akin ang laro. Puro tinda, puro tinda. Makatulong kay nanay, makatulong kay tatay. Talagang ubos lakas.” (Respondent no. 4) “I was only 13 years old, we walk ha from Bocaue to Manila. May sulong sulong kaming bigas nung panahon ng hapon. Ang kuya ko nakabisekleta, ang tatay ko nakabisekleta, ang nanay ko yung ditsiko tsaka ako. Sulong sulong naming yun ano. Aalis kami ditto ng 6 oclock darating kami dun sa Divisoria ng 2 or 3 oclock ng hapon.kakaen kami, ang mahal ng tanghalian doon.lakad lang yun. Ibebenta naming yung aming bigas.” (Respondent no. 8) Subtheme 2: Middle adulthood experiences There are participants who considered experiences during their middle adulthood stage as unforgettable. For them, this is the stage wherein individuals find meaning in experiences of love or attraction to the opposite sex. Likewise, middle adulthood is also the stage wherein people establish their career and form relationship with peers or coworkers. Some of the participant pointed out that sharing jokes with co-workers was aso an unforgettable experience. “Ay.. nagustuhan ako ng asawa ko. Napakasaya ko at kahit na may deperensya ako ay nagustuhan ako ng biyenan kong lalaki, yung mag-asawa nung nalamang ganito ako nanligaw sa anak nila, umayaw saken, pero yung babae nila hindi umayaw.” (Respondent no.5) 33 “Eh.. edi ayun nga, sinabi mo di ako gaanong seryoso. Kailangan sa buhay ng tao yung hindi ka masyadong.. hindi kamuka nung ibang mga teacher, strikto, kailangan eh nakikipagbiruan ka sa mga kasamahan mo..” (Respondent no. 9) Subtheme 3: Adulthood experiences Some of the participants thought that experiences during the adulthood stage are the unforgettable ones. For them, these experiences are very essential.Some can‟t forget how their family grew. They narrated their experiences on how they endure giving birth and rearing children. Some experienced feelings of disappointment for not having their dream family. “Yung karanasan kong di ko malilimutan, yung tinatambangan namin yung mga Hapon sa Manila Bay, ayun nalibing dun yung mga Hapon… (Respondent no. 2) “Nako noon eh.. di ako.. taun-taon.. tatlong taon taon ako, anim aking anak. Nakaraan ang isang taon at kalahati, nakaraan ang dalawang taon. Dun ako nahirapan sa taon taon.” (Respondent no. 7) “Kasi nung nangyari sa misis ko nung nagkasakit, talagang kanyang.. nagkaroon sya ng deperensya sa bituka, hindi kami mapalagay, di makatulog, di ka makapagconcentrate. Ngayon nung nagpakonsulta nga kami dapat maoperahan.. kumbaga sa ano, matatanggalan sya ng parang matres, ngayon gusto ko pa magkaanak ng lalaki kaya yun yung karanasan ko, na kahit gusto ko pa magkaroon ng lalaki eh din a magagawa kasi naoperahan na.” (Respondent no. 3) 34 Theme 3: Life regrets This theme shows the regrets the participants have in the different aspects of their life. Table 5. Definition, Subthemes and Indicators Related to the Theme: Life regrets Definition: This relates to regrets in life experienced by the elderly. Subthemes: Foursubthemes were discussed which are regrets in health status, regrets in family, regrets in social status and no regrets. Indicators: All the statements that includes the words or phrases that indicates their regrets in the different aspects of their lives like “naalala ko noon”, “sana noon” “gusto ko rin sana”. Subtheme 1: Regrets in health status Some of them experienced feelings of regrets toward their current health status. They emphasized that having poor health condition makes their life challenging. “Nagkukuwan kami nagkukuwan kami sa simbahan. Ok tapos ngaun medyo nagkadiperensya ako dito hindi ako masyadong makalakad ng mabuti.” (Respondent no. 9) “Wala, wala naman.. .. oo, masaya.. kaya lang eh hindi na ko makakalakad.” (Respondent no. 2) 35 “Nung dati, eh masakit pa sakin yung nangyari sakin. (Nagkaroon ng kapansanan) Pero ngayon nakalimutan ko na.” (Respondent no.6) Subtheme 2: Regrets in family Some of the participants expressed that they are regretful when they experienced losing their loved ones. For this allows them to recall happy memories.Some of them also regret not fulfilling their family dream like Lolo Sergio. The one thing that he only regrets until now is not having a son. Noong buhay pa ang mga kapatid ko masaya kami dito ngayon patay na mga kapatid ko.” (Respondent no.10) “Naalala ko kung buhay pa ang asawa ko lalo akong masaya. Eh ngayon kako kung hindi ako mag-utos sa mga anak ko hindi ako pinapansin. Mga lalaki eh.” (Respondent no. 7) “Ayun syempre bilang magulang, bilang sa padre de pamilya, magkaroon kami ng anak na lalaki, ngayon wala na yung pagkakataon na yun. Tinatanggap ko na.. kahit ano pang gawin ko, wala na, ayun na. … sana man lang kako nung unang pagsasama naming ay nagkaanak na kami ng lalaki, kahit dumating man sap unto nay un at least meron ka nang isang anak na lalaki. Yun kasi ang unang-una kong gusto.” (Respondent no. 3) Subtheme 3: Regrets in economic status For some, they regret their present economic status that they are not able to invest something such as good work/business. 36 “Syempre, maganda yung may hanapbuhay diba? Syempre, gusto rin natin mabigyan ng magandang buhay, diba? Ang no.1 gusto ko magkaroon ng sariling bahay, kahit maliit lang. “ (Respondent no. 5) “Natuto ko. Yan, pagtitinda ng isda. Una nag gulay ako, kamatis at nitong huli isda. …Syempre may anak kang kumakain, may asawang kumakain. Hindi ka pwedeng hindi mag-hanapbuhay.” (Respondent no. 4) Subtheme 4: No regrets Some expressed that they are already satisfied in their life and they want nothing to be changed. Wala, wala akong pinagsisisihan.” (Respondent no.1) “That’s part of the life. Hindi habang panahon ka malakas diba? I accept it naturally, dahil ang buhay ng tao ay hindi naman uubrang laging ikaw ay nasa taas eh.. kaya tinanggap ko yun, kaya nag-iingat lang ako. … Pero ako at present, I’m very contented with my life, pero wala no joke, talagang kasi nga nadadama ko lahat ng love ng aking mga anak, mga manugang ko, mga apo ko … wala no regrets at all.” (Respondent no. 8) Theme 4: Future concerns After the narrations about their life satisfaction, experiences and regrets, the participants expressed their future concerns in life. 37 Table 6. Definition, Subthemes and Indicators Related to the Theme: Future concerns Definition: This relates to future concerns the elderly have now that they are in the late stage of life. Subthemes:Fivesubthemes were discussed which are to help relatives, to live more, religious belief, for leisure and to increase social status. Indicators: All the statements that includes the words or phrases that indicates their plans or concerns for the future like “gusto ko pa sana” and “habang ako ay nabubuhay sana”. Subtheme 1: To help relatives Some of the participants expressed that as a parent or eldest in the family, they are still responsible for their relatives. They thought that they are still in-charge in taking care of them. This sense of responsibility makes them feel happy. Prayer also contributes in their happpinesss. Ito.. maging malakas ang pangangatawan ko, makatulong sa mga kapwa.. hindi, tutulungan ko yung mga pamangkin ko.. syempre hindi naman lahat ng tao mayaman, ngayon kung meron kang kakayahan para matulungan mo sila, yun ay kinasasaya ko.” (Respondent no.9) 38 “Magdasal na lang, magsimba, ganun na lang ang gagawin ko. Nananalangin, pinagdadasal ko na lang mga pamangkin ko na wag mawalan ng hanapbuhay.” (Respondent no.10) “Habang ako’y nabubuhay gusto ko ay yung mga apo ko makasama ko pa.” (Respondent no. 1) “Syempre maganda yung may hanapbuhay diba syempre gusto rin nating mabigyan ng magandang buhay diba? Ang number 1 gusto ko magkaron ng sariling bahay kahit maliit lang.” (Respondent no.5) Subtheme 2: To live longer Some wished for a long life. They put efforts to strivr living and continue inspiring others. “Eh.. masasabi ko na lang magkaroon pa ko ng mahabang buhay at lakas.” (Respondent no. 2) “Gusto ko kung ako ay mamamatay..e wag muna ngayon..Gusto ko pa maging 90 ako..hahaha.” (Respondent no.7) Subtheme 3: To strengthen faith in God Some also expressed holding on to their faith in religion. For them, it serves as the source of their strength. “I always ask the help of God, pakilos ko, “Diyos ko, Lord, tulungan Nyo po ako.” Kasi wala tayong lakas diba, wala tayong sariling lakas, edi kelangang sa 39 kanya ka humingi ng tulong at hindi ka magkakaroon ng pagkakamali.” (Respondent no.8) Subtheme 4: To enjoy leisure time with loved ones Some expressed hoping for enjoyment. They want to spend the rest most of their life doing the things they want. For them, thisreinforce their sense of fulfilment. For example, having a break/vacation maybe enough. “Eh wala na.. sakin lang naman gusto ko lang na magkapera para magkahanapbuhay ako, magkatindahan ako para dina ko pupunta sa malayo.” (Respondent no. 6) They already achieved a lot of things. They are successful in life and are retired professionals that‟s why some of them wants to enjoy and take a break from working. They are already secured financially so they want to have a time for leisure. “Sabi nga ng aking misis, hindi na nga ako pinag-aano (pinag-tuturo), gusto nya ako ay maghinto na, para kami ay mag-eenjoy na lang kami sa buhay. Kahit na hindi na kami magtrabaho ay mabubuhay na naman kami…” (Respondent no.3) Subtheme 5: To increase economic status: Some of them are still striving for more. They wished to earn income from less stressful jobs. They pointed out that since they have been working for so long, it is fitting that they earn well. “Ang gusto kong buhay..edi gumanda. Yung anak ko mapasok sa lalong mas maganda. Syempe mahirap yung pagod at mahirap. Ang mainam naman 40 lumuwagka naman sa pamamagitan sa iba naming hanapbuhay. Pagod na din ako.”(Respondent no.4) 41 CHAPTER V SUMMARY, CONCLUSION AND RECOMMENDATIONS This chapter presents the general idea or summary of the study, the conclusions the researchers have arrived at and recommendations for the future direction of the study. Summary of Findings The study brought out different views of elderly about ego integrity that may help everyone to have a big picture of what is waiting on each one of us in inevitable period of our life, which is late adulthood. The researchers have sought literature and studies to guide them in the exploration process.The theoretical framework used in the study is the theory of psychosocial developmentby Erik Erikson in 1963.Upon gathering information, they design a narrative research with social constructivists‟ worldview wherein it will explore elderly perception on ego integrity. There are ten elderly participants as the focus of the study. The behavior of the participants were observed and noted while conducting an in-depth interview. The researchers use an audio recorder for them to have a review of the data they have gathered. After the data analysis and review, they have come up with the following findings that were categorized into four themes. The first theme is life satisfaction which is further categorized into three subthemes: 1) satisfied past, 2) satisfied present and 3) satisfied both. Participants who are satisfied in their past like their way of living back then for reason that living back then is more affordable. Some of them are more successful now and achieved a lot of things in life whether it was their career or family that‟s why they are satisfied in their present. Also, there are participants who are satisfied in their lives; 42 both their past and their present. They accepted all the events that happened in the past or currently happening. Their reason for acceptance is because of their family and their faith in God. This has supported Tornstam‟s gerotranscendence theory that aging persons gradually develop “a shift in meta-perspective, from a materialistic and rational vision to a morecosmic and transcendent one” normally followed by an increase in lifesatisfaction” (Tornstam, 1989, p. 60). The second theme is about life experiences. It is where the participants shared experiences that became a turning point of their lives. These experiences are divided into three themes which are childhood, middle adulthood and adulthood experiences. The elderly participants gave glimpses about their pasts like in playing outside with their siblings, finding their partners in life and building their own family. They consider their lives meaningful and rich just like in the study by Chimich and Nekolaichuk in 2004. The third theme, life regrets is subdivided into four. These are regrets in health status, regrets in family, regrets in social status and no regrets. They have regrets in health status because they still want to accomplish more things, but because of their health conditions, their actions are limited and they should be careful. It is contradictory to the theory by Erikson (1963) because according to him, in this final stage, transcendence is created in the ego, body, and role of the older adult, whereby the older adult moves to acceptance of one‟s self-worth rather than engaging in pre-occupation with disease, disability, and loss of professional identity.They also have regets in their family because now that they are in the late stage of their life, it is inevitable for the participants to experience loss of their loved ones. Being left and to just reminisce the happy memories with them is one of the regrets that they have. There are also some who 43 regrets their status in life. They still want to achieve more like having their own house, having a secured future wherein they don‟t have to work. Despite these different kinds of regrets, there are also some who consider reaching this late stage of adulthood is a gift for them. They are contented and accepted their way of life and they have no regrets at all. This again supports Erikson‟s definition of attainment of ego integrity. It requires a lot of thought into the meaning of one‟s life through the acceptance of a lifelong series of choices. (Erikson, 1963, 1980, 1982, as cited by James & Zarrett, 2006). Lastly, the fourth theme is about future concerns. It was further divided into five subthemes which are to help relatives, to live longer, religious belief, for leisure and to increase social status. As a parent and the eldest in their family, for them, it is still their responsibility or concern to help their relatives that they took care of. It is their happiness to still be able to help, may it be through prayers or other ways. It is similar to what Erikson has described in his theory of Ego integrity vs. Despair. According to him, achieving ego integrity requires a reverse intergenerational interpersonal interaction. Instead of achieving ego integrity through interpersonal relationship with an older person, the older adult now achieves ego integrity by focusing on the needs of others younger than he or she. This requires that an older adult make a transformation from achieving gratification of his or her needs through interaction with others, to achieving growth and gratification of the self though commitment on focusing on the needs of the others, such as family, friends, and community. Though they have lived a long life, the participants still want to have a longer life. They want to have more strength to continue living and inspiring other people.Because of being through a lot, some of them want to just rest or have a leisure time to enjoy life. They don‟t want to do things that make them tired. Some 44 of them are still striving for more. They still want a fixed income but are not working so hard. They have been working for a long time so they want to have a different job that can make them financially stable. Based on the responses and synthesized results, here are the implications of this study. The current study has determined the elderly perception about ego integrity and when compared to Erikson‟s theory of psychosocial development, some results are in line with Erikson‟s conclusions. This means that though the participants of the study have different perceptions, a consistent result has surfaced. This study would also serve as an eye-opener to the public especially to the persons who work in the Psychology field, for this issue about the elderly has never been much noticed. Conclusion Based on the aforementioned findings, the following conclusions were drawn: 1. Ego integrity is best described by the participants as their life achievements like in terms of their educational and social status, influence, and including their children‟s educational attainment and career. 2. Mostly, elderly people are tough and enthusiastic in facing their present life whatever happened in their past, good or bad, they are still hopeful and looking forward for their future. 3. For them past is past it contains life experiences and it cannot be changed but what lies ahead can be prepared of through the help of what they experienced.. Recommendations In the light of the aforementioned findings and conclusion, the following are the recommendations and a discssion of future direction of the study. 45 1. All the information that were gathered can be a good source of knowledge that can help caregivers, the local government; it can serve as a tool for understanding the life faced by the elderly. The results of this study may be a guide for DSWD to help elders in their custody to understand their clients. 2. The present study used the theory of psychosocial development by Erik Erikson as the theoretical framework. This is a classical theory that‟s why the researchers recommend to use a more modern theory like the theory of geotranscendance by Tornstam in 1989. 3. In Erikson‟s theory, the last stage of development is the ego integrity versus despair stage. But according to the result of study, the elderly still have future concerns meaning for them, life or development doesn‟t end in achieving ego integrity. So the researchers recommend to make a quantitative study on this to prove the validity of this findings. 4. Because the focus of the study is on the perception of ego integrity by the elderly which is a specific topic, it is recommended to explore more about the experiences of the elderly. 5. Since the present study included 10 participants with different categories, it is recommended for the future researchers to limit the age bracket of the parrticipants and to avoid categorization to gain more specific results. 46 References Afonso, M. R., Bueno, B., Loureiro, M. J., &Pereira, H. (2011). Reminiscence, psychological well-being, and ego integrity in Portuguese elderly people. Educational Gerontology. 37. 1069-1073. Albert, I., Labs, K. & Tromsdorff, G. (2010). Are older adult German women satisfied with their lives? GeronPsych. 23. 39-41. Boylin, W., Gordon, S. K.,& Nehrke, S.H. (1976). Reminiscing and ego integrity in institutionalized elderly males. Gerontologist. 16. 118. Buchanan, D. M., (1994). Meaning-in-life, depression and suicide in older adults: A comparative survey study. Dissertation Abstracts International. 54. 405. Butler, R. N. (1963). The life review: An interpretation of reminiscence in the aged. Psychiatry. 6. 65–76. Chang, S.O., Kim, J. H., Kong, E. U., Kim, C. G., Ahn, S. Y., Cho, N.O. (2006) Exploring ego-integrity in old adults: A q-methodology study. Psychology and Aging. 25. 88-89. Chimich, W. T. & Nekolaichuk, C. L. (2004). Exploring the links between depression, integrity, and hope in the elderly. The Canadian Journal of Psychiatry. 49. 427428. Clandinin and Connelly. (2000). Narrative Inquiry: Experience and Story in Qualitative Research. San Francisco: Jossey-Bass Publishers. 324-325. Erikson, E. (1959). Identity and life cycle. New York: International UniversitiesPress. Erikson, E. (1963). Childhood and society. New York: W.W. Norton. 47 Erikson, E. H. (1980). Identity and the life cycle. New York: W.W. Norton. Erikson, E. (1982). The life cycle completed. New York: W.W. Norton. Hannah, M. T., Domino, G., Figueredo, A. J., & Hendrickson, R. (1996). The prediction of ego integrity in older persons. Educational and Psychological Measurement. 56. 930–932. James, J.B. & Zanett, N. (2006). Ego integrity in the lives of older woman. Journal of Adult Development. 13. 61-62. James, J.B. & Zanett, N. (2005). Ego integrity in the lives of older women: A follow up of mothers from the Seors, Maccoby and Levin. (1951) patterns of child rearing study.Journal of Adult Development. 12. 156. Kyung-Eun, C. (2011). The effects of ego integrity on death anxiety of the elderly:Focusing on the mediating effect of depression.Journal of Cross-Cultural Gerontology. 34. 8-9 Marques, F. D., & Sousa, L. (2012). Family integrity: Pathways of elderly poor persons. Paideia. 22. 206-207 Nilson, M., Ekman, S. L., Ericsson, K., & Winblad, B. (1996). Some characteristics of thequality of life in old age illustrated by means of Allardt‟s concept. Scandinavian Journal of Caring Sciences. 10. 134–136. Parker, D.W.(2013). The relationship between ego integrity and death attitudes in older adults. American Journal of Applied Psychology. 2. 7-12. Ratcliff, D. (2003). 15 methods of data analysis in qualitative research. Program Development and Evaluation. 12. 1-2. 48 Rylands, K.J., & Rickwood, D.J. (2001). Ego-integrity vs. ego-despair: The effect of “accepting the past” on depression in older women. International Journal of Aging and Human Development. 53. 75-76. Whalaskay, M., Whitbourne, M.K., & Nehrke, M.F. (1984). Construction and validation of an ego integrity status interview. International Journal of Aging & Human Development. 18. 61-62. Whitbourne, S. K. (2002). The Aging Individual: Physical and Psychological Perspective. Springer Publishing Company. New York City. Woods, L & Witte, K. (1981). Life satisfaction, fear of death, and ego identity in elderly adults.Bulletin of the Psychonomic Society. 18. 166-167. Wurm, S., Warner, L. M., Ziegelmann, J. P., Wolff, J.K., & Schuz, B. (2013). How do negative self-perceptions aging become a self-fulfilling prophecy? Psychology and Aging. 28. 1088-1090. Youdin, R. (2014). Clinical Gerontological Social Work Practice. Springer Publishing Company, LLC, New York City 49 Appendices Appendix A Interview Guide Questions 1. Kung babalikan po ninyo ang inyong nakaraan, paano nyo tinitignan ang buhay nyo ngayon? 2. Anu-ano ang mga karanasan na hindi nyo makakalimutan? 3. Ano po ang nagging kahulugan nito sa inyong buhay? 4. Ano pa po ang gusto nyong tunguhin ng inyong buhay? 50 Appendix B Letter of Informed Consent Bulacan State University College of Social Sciences and Philosophy Department of Psychology Malolos City, Bulacan December 9, 2014 To whom it may concern: As part of the requirements in our course Research in Psychology II, we, a group of Fourth Year BS Psychology students, are currently conducting a study about the elderly perception of integrity.The study will help us gather information to produce an undergrad thesis entitled “Elderly perception about ego integrity: A narrative inquiry.” The information gathering will include an interview about the life of the elderly from childhood to late adulthood and all their experiences that led the, to form ego integrity now that they are in late adulthood. The interview will be documented using an audiotape recorder. Rest assured, all the information which we will be gathered will be treated strictly confidential and only for educational purposes. Thank you very much for kind consideration, I am hoping for your favorable response. Respectfully yours, EMMANUEL A. DOMINGO BS Psychology 4D Noted by: CHRISTIAN CRUZ Thesis Adviser PATRICIA MICO VERDILLO Instructor, Research in Psychology II RICARDO B. CAPULE JR. Dean MA. ADORA TIGNO Chair, Department of Psychology 51 Appendix C Transcriptions of Interviews Respondent no. 1 90 years old Malolos, Bulacan Veteran Emman: Ako nga po pla si Emman sya naman po si resyel, galing po kaming BSU. Iinterviewhin lang po sana naming kayo. Respondent no.1: Kung interviewhin nyo ko e, pagpasensyahan nyo ko dahil ako e makulit, matanda na, 90 yrs old na ako, mahina na pandinig kaya ako e may kakulitan na ko. Emman: Ayoslang po, sa katunayan po e hindi po kayo ang una naming ininterview. Marami na po kayong nakapanayam naming. Respondent no.1:Kami e Japanese time pa kami. Kami e enlisted kami. Ako kaya napasok dito, sisimulan ko ha, kaya ako napasok dito kase, nung araw ang father ko ang trabaho, kutsero may kalesa kami at kabayo. Ngayon, kinuha yun ng Hapon. Nawalan ng hanapbuhay ang aking ama, nag-iiyak ang aking mother. Wala na kaming kabuhayan. Kaya ang sabi ko sa kanya, Wag kayong mag-alala. Tutulungan ko kayo. Ako naman ang maghahanapbuhay. Pumasok ako naman sa isang tahian. Tahian ng mga babae. Ngayon panahon ng Hapon, Maraming Hapon na naggagwardiya sa kalsada. Dala-dalawa sila. Emman: Yun po siguro ay mga 19? Respondent no.1:19..43 kase ng bombahin ang manila e 1945.. Ngayon e pumasok ako sa tahian. Pag may gwardiyang Hapon na nagdadaan, dun sa tahian. Laging may humihinto sa tapat ko. Dalawa sila. Tinititigan ako. Ako e natatakot, ngayon marami kaming magkakaibigan. Nag-aaral kami ng Niponggo para makausap man lang yung Hapon. Ngayon ako e medyo nakakaintindi na, marunong-runong na ako, tinanong ko yung laging humihinto sa tapat ko. Sabi ko.. (Japanese Words) “Bakit mo ko tinitignan. Ang sabi sakin, “Kase kaya kita tinitignan, dahil parang nakikita ko yung kapatid ko. Kamukha ng mata mo tsaka naaalala ko yung pamilya nila na naiwan. Diba ganun din tayong mga Pilipino ganun din. Edi ngaun nung kalaunan na natuto na kong mag-hapon, yung kapatid ng hipag ko, e nagtanonng sakin kung gusto ko daw bang pumasok sa tahian sa loob ng kampo ng hapon. Sabi ko hindi ba nakakatakot, hindi eka kase protektado tayo. Ngayon pumayag ako, dalawa kami, pumasok kami. May edad sa akin yung kasama ko. Pumasok kami dun sa loob. Madaming gwardiya dun, tinitignan kami, pero meron naman kaming I.D Nakakapasok kami sa itaas. Kasama naming sa tahian isang sapaterong Hapon Tsaka yung nangangasiwa sa damit. Kung tawagin nila Factory ng Hapon, dun nanggagaling mga supply nung nandun kami sa tahian,nakakita ako ng mga kinukuha ng hapon, yung forced labor.. Nakikita ko ng mga taga-ibang baryo, nakakita ko. Ngayon,may nagsabi sa‟kin, “ masama eka ang tingin sa iyo ng mga tagadoon, sa lugar na yun. Kase nagttrabaho ka sa Hapon. “Sabi ko naman, „kaya ako 52 nagttrabaho e wala ng hanapbuhay ang ama ko,. Kinuha ng hapon ang aming panghanapbuhay, yung kabayo at kalesa. Kaya ako na nagpapakain sa mga kapatid ko. Ngayon pumunta ko dun sa pinsang buo ko na tapos sa baguio, ROTC, Reserved Officer. Nagpunta ko. Sabi ”ako nga e tulungan mo, payuhan mo ko. Ano bang mainam saken. Ako pala e napapagbintangang maka-hapon. Sabi sa‟kin,”Pumunta ka eka sa Bulacan Military Area, sa mga gerilya. Wag ka ng tumira sa inyo. Umalis ka na sa inyo. Tumira ka na doon. Magpa enlist ka na doon. “ Ngayon dalawa kaming nagpunta don.Nakita mo yung may rider dyan? Yun Kaming dalawa magkasama nyan. Kami e nakahiga, natutulog kami, iisa unan naming. Pagkain, Lahat kaming dalawa magkasama. Tinanggap naman kami. Sa BMA. Ngayon, enlisted kami, pinatira kami sa CP. Alam mo ba kung ano yung CP? Command Post. Dun kami tumira sa command post. Ang trabaho naming doon, enlisted kami as first aid. E wala namang casualty, ginawa samin, isinama kami sa S4. Ang S4 supply office, tsaka G2 yung G2, General Service Troupe, Kasama sa mga Secret Service. Inuutusan kami, kung saan kami utusan. Kung saan merong kelangan na malaman na mayroong Hapon, mayroong ganire, naging trabaho namin. Ngayon, ang pinakamahirap na naging trabaho naming, pinatawag kami ngaming CO, aming captain sa CP. Dun kase sa CP, tinatanggap yung mga balitang masama at di masama. Yun ang nagbibigay ng command kung saan kami uutusan. Pinakamahirap na ibigay sa amin yung hanapin yung kung nasaan yung Amerikano na nabihag ng Hapon. Kaming dalawa, pag may eroplano ng hapon, nagtatago kami sa mga puno, sa may mga kanlungan na kuwan dun kami sumisilong. Pag may nakita kami na maraming tao, nakikisabay kami. Marami din namang tao. Di naman kaming dalawa lang lumalakad e. nakikisama kami. Pag may eroplano ng hapon (Ratatattat) kung saan saan kami nagsususuot. Yun lang, yun ang pinakamahirap na naging buhay namin dun. Tsaka nung kami isa pa ang trabaho naming, kami yung nagdadala ng supply sa mga ibang post, May kasama kaming karetela may kabayo, magdadala kami ng supply ng bigas, tuyo, bagoong, asin lahat ng gamit at kuwan. Kami nagdadala ng supply. Yun naging trabaho naming. Emman: Hmm.. Lola, maiba po ako ano, kung babalikan po ninyo anginyong nakaraan, yung dati nyo pong buhay, pano po ninyo tinitingnan ang buhay ninyo ngayon? Respondent no.1: Eh.. ngayon, ang buhay ko ngayon e sa Panginoong Diyos na lang ako ngayon. Kase member ako ng maraming samahan dito. Sa barasoain, Member ako ng Legion of Mary. Emman: Baka kilala nyo po si lola Paz? Respondent no.1: Oo marami akong kilala dyan.. Lahat ng kuwan napuntahan ko. Emman: Actually, Nainterview na din po naming si Lola Paz. Respondent no.1: Ah.. Legion of Mary, PASKA, yung isa Katekista, nag-katekista ko. Sa curia naging officer ako, 18yrs, successive officer ako. Sa Legion. Naging Diocesan Awardee ako. Nung si Msgr. Andrada yung nandiyan e kinausap ako, sinabi e “Ibigay mo nga sa kin mga accomplishments mo” Eh ibinigay ko mga accomplishments ko. Sumali akong CWL, Catholic Women‟s League, PASKA, Legion of Mary, Mother Butler Yung nananahi ng mga church vestment, kasapi din ako. Tsaka sa samahan ng Our Lady of Rosary. Lahat ng samahan. Hindi ko itinanggi ang sarili ko. Sapagkat ang kuwan ko, sa 53 Holy Spirit. Nung 2011, ako‟y nawala, nagpulong kami. First Saturday, Sumakay ako ng jeep pauwi samen, lumampas ako, naghighblood pala ko. Natangay ako hanggang Pampanga. Alam mo, ibinaba ako ng jeep dun sa apalit. Wala akong malay. May dala kong bag paying. Ibinaba daw ako sa palengke. Nung ako e bababa e ako daw ay nakapikit. E yun pala ang dugo ko kaya pala ako nagkaganung nakatulog ako, ang dugo ko nag 200/100. Nangalaga lang sakin nun may botika , tumawag ng patrol dun sa kalsada,. Dinala ako sa ospital. Ngayon nung ako‟y dalin sa ospital, nalaman nilang naghighblood ako, nag 200/100. Nung ako‟y nasa emergency room na ng ospital, may narinig akong nagsalita, hindi ko malaman kung sino yun, basta ang narinig ko‟y tinig. “Namatay ka na”, eka e, sabing ganun. “Binuhay ka lang ulit.” Ngako‟y magka-isip na, dun sa kurtina may nurse, may doctor nakita ko, sabi ko “ Ma‟am bat po ba ko nandito?”, eh nawalan po kayo ng malay, nag highblood kayo. Dinala kayo dito ng patrol. Nakaarmalite pa nagdala sa inyo dito. “(tawanan) Yun yung karanasan ko na talagang hindi ko nakakalimutan yung Angelus sa umaga, 6 o‟clock, Angelus sa alas dose, Angelus sa ala sais ng gabi tsaka yung rosary. Yung apat na Misteryo.. Emman: Ano pong naging pakahulugan nito sa buhay ninyo ngayon? Respondent no.1: E ngayon, iniaalay ko lahat sa Diyos. Siya ang may kaloob sa akin nun. Hindi ko gusto yun. Kaloob sa‟kin ng Diyos yun kaya ako hindi ko ipinagkalat ang aking sarili dahil lahat ng kakayanan ko binibigay kong lahat. I give my heart, (Tinuro ang sentido) yun na lang ang aking buhay ngayon sa pagkamatanda ko. Emman:Huling tanong po natin, ano pa po ang gusto niyong tunguhin sa inyong buhay habang kayo ay nabubuhay pa. Respondent no.1: Habang ako‟y nabubuhay, gusto ko ay yung mga apo ko, makasama ko pa. Yung dalawa kong apo, yung isa, Yung lalaki, Engineer, ECE, nasa Taiwan. Yung babae, may asawa na. Ang napangasawa, Half-Australian. E nandun dalawa na anak. E ako nakarating na ng Australia. Naka 3 Mos. Ako dun sinama ko ng apo. Emman: Ilan po ba ang kanilang anak? Respondent no.1: Ako, may adopted, adopted ko lang yung aking anak. Kasi ang buhay ko e hindi ko alam kung paano nangyari sa buhay ko. Emman:Sa ngayon po, sa mga naging karanasan nyo, sa buhay wala po ba kayong pinagsisisihan sa mga naranasan ninyo? Respondent no.1: Wala, wala. Wala akong pinagsisisihan. Ang lahat, iniaalay kong lahat ang aking sarili. Siya ang may bigay sa akin nitong buhay ko. Minsan nga sabi sa‟kin nung aking apong maliit, yung Australiano. “Lola, why like that?”(Tinuro yung braso). Bakit daw ganire yung kuwan ko. “this is the gift of God” Natawa siya. Ere kaloob sa‟kin ng Diyos. Di ko naman gustong maging ganire braso ko e. Kaya ako ang sarili ko, ang inaasahan ko nalang e pension ko. Php 5000 Monthly nagpupunta kami sa Taguig, Libre gamut, libre pustiso, libre salamin. Yun ang buhay ko ngayon., Monthly yun sa Taguig. Yun lang ang outlet ko sa buhay. Emman: E yung mga apo nyo po hindi po kayo dinadalaw? 54 Respondent no.1: E ang apo ko ngayon e wala.. dadalawa, yung isa e nasa abroad pa. Emman: So ngayon po mag-isa lang kayo sa buhay? Respondent no.1:E ang kasama ko ngayon e yung isa kong anak na teacher. Retired na, Biyuda na rin. Emman: Sige lola sa tingin kopo okay napo yun. Ano po ang buong pangalan nyo lola? Respondent no.1: (Name), aiden dalaga, sa Biyuda. Peña. Emman: Sige po lola, hatid napo naming kayo. Salamat po. 55 Respondent no.2 92 years old Pinagbakahan, Malolos, Bulacan Veteran Emman: ilang taon na po tayo Tatay? Respondent no.2: 92 Emman: Ano pong buong pangalan niyo? Respondent no.2: (Name) Emman: Maaari po ba kayong magbahagi sa amin ng mga naging karanasan ninyo noong panahon ng Hapon? Respondent no.2:Noong panahon ng Hapon sumama ko sa samahan sa Malolos, Bulacan. Sumama ko sa Pamarawan. Doon nanghuhuli yung mga hapon. Mayroong labing-isa na nakuha dun, dina nakabalik e. Pagkaraan nun sumama ko sa Pampanga, doon sumama kay Gen. Teodulo Natividad. Ama ni Christian Natividad, Nilusob naming yung Barangay Kubohan ng Hapon. Namatayan kami dun ng isang Pilipino. Pagkaraan, dinala kami sa Quezon City, Doon ako nabigyan ng 2nd replacement. Emman: So kung babalikan po ninyo yung nakaraan ninyo, paano po ninyo tinitingnan yung buhay nyo ngayon? Kung ikukumpara nyo po yung buhay dati at sa ngayon po. Respondent no.2: Para sa‟kin mas masarap ang buhay ko ngayon. Naging pensionado naman ako. Nakakakuha ko ng pension ng veterans Emman: E ayos naman po? Respondent no.2: Oo Emman: So ano naman po yung mga karanasan na hindi nyo makakalimutan? Respondent no.2:Yung karanasan kong di malilimutan, nung yung tinatambangan naming yung Hapon sa Manila Bay, ayun nalibing dun yung dalawang Hapon. Napag utusan ako ng Amerikano na na hukayin ko yung.. kunin ko yung dalawang ulo ng Hapon. Nagbaon ako ng pala tsaka sako. Pinalo ko ng piko. Ayun hindi ko makakalimutan. Emman: Grabe po no. Respondent no.2: Oo, Tatlong araw yung ano.. Emman: Ano po yung naging pakahulugan sa inyo nung nangyari nay un? Respondent no.2:Sa akin, mabuti na din ang pakahulugan ko sa buhay ko. Inabot ako ng ganitong taon. 56 Emman: Sa buhay po ninyo ngayon, ano pa po yung mga gusto niyong gawin, gusto nyong tunguhin. Respondent no.2: E.. masasabi ko na lang magkaron pa kong mahabang buhay at lakas. Emman: Yun . ilan po ba ang naging anak nila? Respondent no.2:Sampu Emman: Wala naman po kayong pinagsisisihan sa mga nangyari sa inyo? Respondent no.2: Wala, wala naman. Emman: Sa ngayon po ibig kong sabihin e Masaya po kayo ngayon sa mga ganito pong okasyon? Respondent no.2: Oo, Masaya kaya lang e hindi na ko nakakalakad. Emman: Opo, Mahirap napo. Alam nyo na din po, dala ng nagkakaedad na.. So yun lang po no, ano pa po yung mga gusto nyo na pwedeng pang gawin nyo , sa pamilya nyo po sa mga anak nyo. Respondent no.2: Sa akin, wala na kong iniisip sa kanila. Sila naman e maige na ang buhay. Kahit papaano e, kahit na hindi yumaman, hindi naman gahol sa buhay. Emman: Tama po. So yun lang po ah. Tatay Maximino Aldaba, Thank you po. Respondent no.2: Sige, sige Salamat. 57 Respondent no.3 67 years old Banga 2nd , Plaridel, Bulacan Working Elderly Jeca: Hello po, goodafternoon po. Ako po si Jeca po.Tapos si Caren po. Ano po, kami po, meron po kasi kaming research tungkol po sa perception ng mga matatanda sa Ego Integriry. Bale bago po mag umpisa..bale yung ego integrity po. Respondent no. 3: Ano ba ibig sabihin nun? Jeca: Ang ibig sabihin po nun is kung titingnan nyo po ang buhay nyo po noon, nung pong kabataan nyo po. Masasabi nyo po ba nakuntento na kayo?nafullfill po ba lahat ng mga gusto nyo po noon, meron po ba kayo na napagsisihan? tsaka po kung meron po kayong gustong baguhin. Gusto po naming alamin kung ano po yun? Kung naging masaya po kayo noon? Ganun po. Respondent no. 3: Ulit. Ano ba yung, yung bang kuntento. Anong klase sa… Jeca: Ibig sabihin po kung Respondent no. 3: Kontento???nung kabataan namin? Jeca: Hindi po. Ngayon po. Kuntento po ba kayo sa mga nangyari buong buhay nyo? Respondent no. 3: Ahh yung mga pinagdaanan ko bali? Jeca: Opo. Bale po yung mga pinagdaanan nyo lahat ng yun, after po lahat ng desisyon na ginawa nyo, ngayon po na nandito kayo sa estadong ito. Nakontento po ba kayo?kung titingnan nyo po lahat ng mga nangyari.. yun po yung gusto naming alamin. Bale po bago tayo magsimula sa tanung. Ano po yung buong pangalan nyo? Respondent no. 3: (Name). Jeca: Ilan taon napo sila? Respondent no. 3: Mag 68 na.retired na ako sa.. Jeca: Oo nga po, yun nga po ang trabaho nyo po noon ay..retired po sa BSU na prof. Ano po yung tinuturo nyo? Respondent no. 3: Sa Math. Mathematics. Nasa College of Science ako ee. Jeca: Wow. Kelan? 58 Respondent no. 3: Pero math ang aking tinuturo. Jeca: Kelan po kayo nag-umpisang magretired. 3 years ago po? Respondent no. 3: Three years ago. Kasi at the age of 65 mandatory na yun. Sa ayaw at sa gusto mo. Jeca: Ahh..kasi government po.. Respondent no. 3: Kahit na magretired ka. Usually, sa policy ng BSU pwede ka ring mag part time. Jeca: Bale po ngayon nagpapart time po kayo? Respondent no. 3: Part time. Pero ngayon nalang huling semester ko. By next year, okay na. kontento na ako, satisfied na ako. Kumbaga mag eenjoy nalang ako sa buhay ko. Jeca: Ayun po. Bale may asawa po ba kayo? Respondent no. 3: Oo. Jeca: Hanggang ngayon po ee. Respondent no. 3: Oo. Jeca: Ilan taon na po kayong mag asawa po? Ilan taon na po? Respondent no. 3: Eh di..mag 40 years na. Jeca: Matagal na. Respondent no. 3: Oo matagal na. Jeca: Sa panahon po ngayon bihira na yung nagtatagal na ganyan. Respondent no. 3: Sa mga artista lang yun. Jeca: Ay hindi po. Sa mga taga Maynila may mga kilala ako. Respondent no. 3: Sa mga artista. Mga sikat Jeca: Oo nga po. Mukhang artista lang po kayo pero hindi naman po kayo artista? Bale ilan po anak nyo? Respondent no. 3: Dalawa. Jeca: Bale pareho pong may trabaho? Respondent no. 3: May mga trabaho na sila. Yung isa may asawa na yung isa wala pa. 59 Jeca: Pero pareho pong nagtratrabaho? Balita ko nga po yung isa ay nagtuturo. Tama po ba? Respondent no. 3: Ako ang nagtuturo. Yung dalawa nasa opisina. Jeca: Ahh..talagang nakatapos lahat. Yan ang dapat. Bale sa una pong tanung. Kung babalikan nyo po ang nakaraan paano nyo po tinitingnan ang buhay nyo po ngayon? Bale kung ikukumpara po yung noon at ngayon ano po satingin nyo yung mas masaya? Mas masaya po ba kayo noong kabataan o ngayon po? Respondent no. 3: Kung masaya ako ngayon? Jeca: O nung kabataan nyo po? Ano po yun. Respondent no. 3: Syempre iba ang kasiyaan ng kabataan kesa sa ngayon. Iba yung buhay ng may asawa sa ikaw ay may asawa. Iba yung kaligayahan nung ikaw ay kabataan ayt iba din naman ang kaligahan ngayong matanda kana. Jeca: Pero pareho pong masaya? Respondent no. 3: Parehong masaya. Ngayon sa pag…kunyari sa kalagayan ko ngayun, fulfilled kana. Dun ka higit na nasisisyahan. Kasi mgaa nak mo nakapagtapos muna, may mga maganda na silang hanap buhay, nakapagpundar na kami ng mga gamit. Kaya kung ako man ay magretired, kahit na hindi na ako maghanap buhay kahit na hindi na ako magpart time kahit na kahit na sabihin mo na mamasyal nalang kami ay pwepwede kasi may pagkukunan na kami Jeca: Kumbaga ginagawa nyo nalang po kasi wala po kayong magawa sa bahay. Respondent no. 3: Oo, nung kabataan ko naman masaya din. Kasi syempre buhay binata, buhay kabataan. Mas masisiyahan mo rin sa mga ginagawa mo rin. Lalo na kung, kumbaga sa anu. Kung nagaaral ka, nakatapus ka.Ayun masaya ako nung ako ay nakatapos. Pero nung naguumpisa akong mag aral syempre mahirap kasi ang aking magulang ay medyo kinakaya kalang sa pag aaral. Kaya ginagawa ko naman ay Jeca: Focus po talaga. Respondent no. 3: Oo. Yun ang aking kaligayahan nung araw. Nabigyan ko naman Jeca: Naibalik nyo naman po. Respondent no. 3: Oo, nabigyan ko naman ng kasiyahan ang magulang ko. Na naipakita ko nung ako ay matapos. Kaya nasisiyahan sila. Caren: Sa susunod na question na tayo. Respondent no. 3: Sige. Jeca: Bale ano anu po yung mga karanasan nyo po dati na hindi nyo po makakalimutan? 60 Respondent no. 3: Mga karanasan?? Saan?? Jeca: Nung kabataan, yung hindi nyo po makakalimutan. Respondent no. 3: Wala ata ako maalala. Jeca: Yung ano po. Nung nangyari po sa inyo yun positive man o negative e nagkaron po ng impact sa buhay nyo. Respondent no. 3: Iniisip ko yung karanasan ko na anu ay.. Jeca: Sige po. Nakapagpabago sa buhay nyo ng sarili nyo. Respondent no. 3: Ano nga ba karanasan ko? Wala naman kasi yung karanasan na yun di naman masyadong kumbaga hindi naman masyadong ano tatak sa isipan mo..ang hindi ko lang makakalimutan kung sakali yung. Nung kabataan hanu.Teka mag iisip muna ako. Jeca: Kahit po may asawa na kayo or what. Basta po yung karanasan before po umabot kayo sa dito. Mga karanasan na nagkaimpact sa buhay nyo na hindi nyo makakalimutan. Respondent no. 3: Teka… ay yung karanasan ko yung anu nga. Kung maiituturing na karanasan ko nga yun. Kasi nung nangyari sa misis ko, nung magkasakit talagang kanyang..nagkaroon sya ng deprensya sa bituka. Sa ovary parang ganun. Ngayun, syempre kami dahil sa pangyayari kami na yun..di kami mapalagay, di makatulog hindi ka makapagconcentrate. Ang iniisip mo yung ano nga ang kalagayan,.Ngayon nung nagpakonsulta nga kami ay dapat ay maoperahan sya. Ganun kung maoperahan sya, kumbaga sa anu ay matatanggalan sya ng parang matris. Caren: Ay opo.Bahay bata po. Respondent no. 3: Ano ba tawag dun. Nakalimutan ko yung term dun. Ngayon gusto kong mag kaanak pa ng lalaki. Eh syempre kung hindi naman daw maoopperahan yun baka daw maging cancer. Kaya yun yung karanasan ko na kahit gusto ko magkaroon ng lalaki eh di na magagawa kasi naoperahan na. Jeca: Kelan po nangyari yun? Respondent no. 3: 19 ano pa yun. 1993 Jeca: Naku isang taon palang ako nun. Bale ano po yung naging kahulugan nung nangyari napo nayun sa buhay nyo? Respondent no. 3: Ayun syempre bilang magulang, bilang sa padre de pamilya magkaroon kami ng anak na lalaki ngayon wala naman yung pagkakataon na yun. Jeca: Ngayon po tanggap nyo na? Respondent no. 3: Tinatanggap na. 61 Jeca: Hanggang ngayon po tinatanggap nyo pa. Respondent no. 3: Kahit na ano pang gawin ko, wala na ayun na. Yun na yung hindi ko na makakalimutan yung nagkasakit yung asawa ko. Jeca: Bale po kung meron po kayong gustong ibalik o gusto kayong baguhin kung kaya mong baguhin. Sana di nalang nagkasakit parang ganun. Respondent no. 3: Ay oo. O kaya nung ano na yun bago kami magkaroon ng matagal din ee. Dalawang taon din mahigit. Jeca: Bago po yung pangalawa. Respondent no. 3: Bago yung panganay. Sana man lang kako yung unang pagsasama namin ay nagkaanak na kami ng lalaki. Jeca: Para madami man lang. Respondent no. 3: Oo. Kahit na dumating man sa punto na yun, atleast meron ka nang isang anak na lalaki. Yun kasi ang unang una kong gusto. Ee naging anak ko babae tas babae ulit pero kugng nagkaaanak sana kami nung unang taon namin. Baka kako magkaroon ng lalaki. Caren: Sa apo nalang po babawi. Jeca: May apo na po ba kayo? Respondent no. 3: Wala pa. Jeca: Malay nyo po, sa apo nyo. Respondent no. 3: Mana ata sakin. Matagal din bago magkakaanak. Jeca: Malay nyo po lalaki. Respondent no. 3: Sana man lang. Jeca: Bale ano po. Yung ahhh. Wala naman po kayong pinagsisihan sa buhay? Respondent no. 3: Ahh pagsisisihan. Wala, wala akong pagsisisihan sa buhay kahit naman di ako nagkaanak na lalaki. Kahit naman babae naging anak ko di ko naman pinagsisisihan yun. Sa mga desisyon ko naman, ayos naman. Yung desisyon ko ano bang tawag dun. Nagkaroon naman ng magandang.Wala namang masamang epekto. Jeca: Ano pa po yung gusto nyo pa pong tunguhin sa inyong buhay ngayong pong andito napo tayo sa edad na to? Ano pa po yung gusto nyo pong mangyari, gustong makamit, for the future? 62 Respondent no. 3: Sabi nga ng aking misis. Di na nga ako pinag-aano. Gusto nya ako ay maghinto na para kami ay mag enjoy nalang sa kami buhay. Kahit na hindi na kami magtrabaho ay mabubuhay naman kami. Ngayun yung anu, Kaya kung ano pa yung gugustuhin ko pa sa hinaharap na yung sana medyo humaba yung sana di sana kami magkasakit o kaya humaba ng mahabang panahon. Jeca: Hahaba pa po yan. Respondent no. 3: Yun nalang, yun nalang ang hihilingan ko. Wag magkakasakit. Magtatagal kami kahit mga 10 years pa. Jeca: Tatagal pa po kayo sa 10 years. Mga 50 years pa po. Maramimg maraming salamat po sa pagpapaunlak po sa interview. 63 Respondent no.4 65 years old Tiaong, Baliwag, Bulacan Working Elderly Respondent no. 4: Nag aaral pa kayo? Resyel: Opo, graduating na po kami. Respondent no. 4: Matatapos na kayo.. Resyel: Opo. Parapo sa thesis namin…ano po ang buong pangalan nyo? Respondent no. 4: (Name). Gonzales ang aking asawa, nung dalaga ako Toribio. Resyel: Taga- Baliuag po talaga kayo? Respondent no. 4: Oo Resyel: Saan po? Respondent no. 4: Dati nung dalaga ako dyan lang sa Baliuag. Dike street, Baliuag, Bulacan. Ngayon sa Tiaong, Baliuag, Bulacan. Resyel: Ako din po, taga dito lang din po sa Baliuag. Sta. Barbara po. Respondent no. 4: Ahh.. Sta. Barbara. Resyal: Opo. Respondent no. 4: Magkalapit barrio lang pala tayo. Resyel: Ilang taon na po kayo? Respondent no. 4: 65 Resyel: 65 po. Ano po yung tinitinda nyo po? Respondent no. 4: Isda. Dalaga, tilapia, pusit, galunggong,..iwang Caren: Ilang taon na po kayong nagtitinda dito? Respondent no. 4: 14 palang ako nagtitinda na ako. Labing apat na taon. Caren: Eto na po ang kinalakihan nyong trabaho? 64 Respondent no. 4: Oo, yan na anak. Caren: May..ilan po anak nyo? Respondent no. 4: Tatlo, anak. Tatlo..isang babae. Caren: May mga trabaho na po? Respondent no. 4: Yung dalawa pahina-hina lang. Yung babae asa computer,nagtuturo sya. Yun bang asa truck lang na bayan-bayan na dedestino sya. Alam mo yun? Dun sya nagtratrabaho. Resyel: San po kayo ngayon nakatira? Respondent no. 4: Sa Tiaong, Baliuag, Bulacan Resyel: Sino po kasamahan nyo dun? Respondent no. 4: Eh di asawa ko. Caren: Yung mga anak nyo po may pamilya na? Respondent no. 4: Yung dalawa may mga pamilya na, anak. Yung dalaga ko wala pa. Resyel: Kung babalikan nyo po yung buhay nyo po ng nakaraan pano nyo po tinitingnan ang buhay nyo ngayon? Meron po ba kayong pinagsisihan? Caren: Meron po ba kayong gusting balikan, kunyari baguhin nyo po kung bibigyanpo kayo ng chance na makabalik. Respondent no. 4: di na anak mababalikan ee. Caren: Oo nga po. Respondent no. 4: Mahirap ibalik dahil… Caren: Kung bibigyan po kayo ng pagkakataon? May gusto po ba kayong itama? Respondent no. 4: Anong itama? Caren: Yung ano po.. Resyel: Ganito na lang po, ikumpara nyo na lang po yung buhay nyo po noon sa buhay nyo po ngayon. Respondent no. 4: Syempre masarap yung ngayon. May anak ka, may asawa ka, may dalaga kang anak, yun lang ang sarap ko. Pero mahirap na balikan yung nakaraan nung dalaga ka, nung bata-bata ka diba. Syempre yung gusto mo na..yun na yun. Resyel: Ano po yung mga karanasan na hindi nyo po makakalimutan? Respondent no. 4: Na malilimutan? 65 Resyel: Opo. Respondent no. 4: Nung nagtitinda ako, nung maliit, anak, hindi mahalaga sa akin ang laro puro tinda, puro tinda. Makatulong kay nanay, makatulong kay tatay. Talagang ubos lakas. Resyel: Pero po nakapag-aral po kayo? Respondent no. 4: Naku anak. Grade 2 nahinto pa ako. Grade 2 lang nahinto pa. Ganun lang ang aral nung araw. Resyel: Ilan po kayo magkakapatid nay? Respondent no. 4: Noon siyam. Resyel: Pang ilan po kayo? Respondent no. 4: kungnabubuhay pang anim. Resyel: Ano po naging kahulugan nito sa buhay nyo? Nung pagtitinda nyo po nung bata pa po kayo, ano po yung natutunan nyo? Respondent no. 4: Natutunan ko... Yan nga pagtitinda ng isda. Una nag-gulay ako, kamatis at nitong huli isda. Resyel: Pero po diba 14 pa lang po kayo nagtitinda na po kayo, bakit po hanggang ngayon nagtitinda pa po kayo? Respondent no. 4: Syempre may anak, may anak kang kumakaen, may asawa kang kumakain. Hindi ka pwedeng hindi ka mag-hanapbuhay. Caren: Yung asawa nyo po wala po syang trabaho? Respondent no. 4: Sa ngayon wala. May sakit nga ee. Caren: Ano po sakit? Respondent no. 4: Eh ulcer. Caren: Yung anak nyo pong dalaga may trabaho po? Respondent no. 4: Oo. Nagcocomputer nga sya sa bayan-bayan. Resyel: Ano pa po ang gusto nyong tunguhin sa inyong buhay? Respondent no. 4: Ang gusto kong buhay. Eh di gumanda. Yung anak mapasok sa lalong mas maganda. Syempre mahirap anuhin yung pagod at mahirap. Ang mainam naman lumuwag ka naman sa pamamagitan sa iba namang hanapbuhay. Pagod na din ako. Caren: Kung ano po.. Gusto nyo po iba na po sanang pagkakakitaan? Respondent no. 4: Okay na yan. 66 Caren: Malaki po ba kita dito? San po napupunta yung kinikita nyo? Respondent no. 4: Sa mga anak ko. Una, ang una sa asawa ko at may sakit nga. Dun ko nagagastos, pagkaen, gamot. Caren: May mga apo na po kayo? Respondent no. 4: Oo. Dalawa. Yung isa nuebe yung isa tres. Resyel: Dito rin po sila nakatira? Respondent no. 4: Ay hindi. Yung isa sa Nueva Ecija. Yung isa sa Aldama. Kami nasa Tiaong, tatlo. Si tatay, ako at anak ko na dalaga. Resyel: Pero po sa tagal pong pagtitinda nyo? Mas madali po ba noon o ngayon po? Mas malaki po kita noon? Respondent no. 4: Noon kasi mura ang tinda, nakakatubo-tubo, konti ang gastos, mura ang bilihin, ngayon mahal ang gastos ang mgapagkaen namin. Caren: Paano po kapag hindi nyo po naubos ang tinda nyo? Respondent no. 4: Eh iilaluhin, lalagyan ng yelo. Caren: Lalagyan lang pong yelo? Respondent no. 4: Tasa yan. Kanina nga di ako nagtinda. Binalikan ko lang yang inalaluhin ko kahapon. Nilagyan ko ng madaming yelo. Tinamad ako kahapon. Resyel: San po kayo kumukuha nyang tinitinda nyo? Respondent no. 4: Dito lang.. Inaabangan lang namin dito. Okay na yun? Caren: Okay na po. Respondent no. 4: Narecord na ba yun? 67 Respondent no. 5 63 years old Marilao, Bulacan Handicapped Mac: Si Resyel, Caren at ako po si Mac. So, ano nga po pala pangalan nila? Respondent no. 5: (Name) Mac: So, ilang taon na po kayo? Respondent no. 5: 63 Mac: Wow, para lang po kayong 62 ha. Respondent no. 5: Oh talagang bata pa. Mac: 63. So, ilan taon napo kayong nagtratrabaho dito? Respondent no. 5: 14 Mac : 14 years? Respondent no. 5: mag15 years sa ano… Mac: Ayon, 63 , nabanggit niyo po kanina. Narinig ko po na nasambit niyo na iinterviewin po namin kayo tungkol sa sakit niyo. Kung di niyo po ma…. Respondent no. 5: Polio Mac: Kelan po kayo nagkasakit ng polio? Respondent no. 5: Age ko nun 1951..ang age ko nun 7..pitong ta..ay pitong buwan. Lagnat, mataas ang lagnat Mac: Sa buhay niyo po di naman po nakasagabal? Respondent no. 5: Sa awa ng diyos hindi naman. Mac: Kasi nakita ko ng si jayson. Okay naman. Minsan makikita sa anak yun kung successful. Respondent no. 5: Buti nga wala. Pati si ate nya si Regiemaganda anak kong babae, gwapo anak ko. 68 Mac: Halata naman sainyo Respondent no. 5: Gwapo ako, maganda asawa ko. Mac: Halata naman sa itsura nyo. Respondent no. 5: Tawagin niyo si Misis makikita niyo, maganda Mac: Ngayon po narito po kami. Meron po kasi kaming study na pinag-aaralan tungkol sa ego integrity. Pag sinabi pong ego integrity, yun po yung kung ano po yung masasabi niyo tungkol sa bagay na yun for example po. Jeca: Teka ako na Mac: Sa panahon po natin kung babalikan niyo ang nakaraan paano niyo tinitingnan ang buhay niyo ngayon? Jeca: Teka lang explain muna natin yung ego integrity . Mac: Sige. Jeca: Bale Pa, yung ego integrity itatanong po naming sa inyo mga bagay na konektado sa retrospective, kung titingnan nyo po yung buhay nyo dati ngayon satisfied, masaya po ba kayo? Kontento po ba kayo?Mga ganun po. Respondent no. 5: Ayoko ng balikan. Mac: Bakit naman po? Respondent no. 5: Mas maganda buhay ko ngayon. Mac: Pano nyo po nasabi yun? Respondent no. 5: Nakakakita ako ng magagandang babae, parang ngayon nakakakita ako ng gwapo. Nung araw puro kulobot ang pisngi. Mac: Lagi po sigurong may problema. Respondent no. 5: Problema. Nahahawa tuloy ako. Apakaswerte ko ngayong araw nato kasi may tatlong binibining dumalaw sakin, maganda at gwapong lalaki. Mac: Wala namn po kayong gustong balikan? Respondent no. 5: Ayy..nagustuhan ako ng asawa ko. Mac: Wow. Respondent no. 5: Kahit ganito ang itsura ko. Diba?Tama yun diba? Kayo ba gugusto kayo sakin? Syempre hahanap ka ng iba. 69 Mac: So, yun nga po wala kayong babalikan? Sa ngayon, sa amin sa panahon ngayon ano naman po masasabi nyo samin bilang kabataan, na sa tingin niyo ay makakatulong? Respondent no. 5: Pagka ano ay mag aral kayo ng mabuti..wag muna magaasawa. Mac: Edukasyon muna bago relasyon Respondent no. 5: Oo ganun. Mac: Ikaw Jeca baka may gusto kang tanong sa papa mo? Jeca: Mamaya muna. Dyan muna. Mac: Ano po ang naging kahulugan nito sa inyong buhay. Yung mga naging karansan ninyo na di nyo makakalimutan. Sabe nyo nga po yung nagustuhan po kayo ng asawa nyo? Ano po yung kahulugan nito sa inyong buhay? Respondent no. 5: Napakasaya ko at kahit na may deperensya ko ee, nagustuhan ako ng biyanan kong lalaki. Yung mag asawa na lamang ako ay ganito ko nanligaw sa anak nila umayaw sa akin pero yung babae nila hindi umayaw. Mac: Edi sir ibig sabihin, lakas ng loob ang pag iibigan ninyong dalawa. Respondent no. 5: Ay syempre! Kagandang lalaki ko nato.hahahaha. Pano sa Bulakan, Bulacan ngayon lang sila nakakita ng ganito e. Mac: Sir, tingin nyo po di naging hadlang na ayaw nila sa inyo. Respondent no. 5: Talagang ayaw nila. Mac: Oo nga po, di po ba naging hadlang? Respondent no. 5: Sa akin? Di ko inintindi. Mac: Ano po yung pinanghawakan niyo? Respondent no. 5: Ahm basta gusto ko ng anak nila e. Noon nga 4 months kami hindi nagkita may usapan kame January 3, 1975, bagong taon yun, e nakita kong dumating. Natuwa ako edi kinulong ko na sa kwarto. Diba?Hahahha. Wala ako maisip..heheheh.. kaya nung binabawi eh sige kako inyo na, natikman ko na sya e, hahah.. Sila ngayon ang umiyak o diba sila ngayon ang umiyak. Mac: Edi tinanung kung babalik kayo? Respondent no. 5: Oo e. Ako e sakin walang mawawala, sa kanya, sakanila meron e. Sila siyam na magkakapatid, lima lalaki. Nakita muna yun ang lalaki ng katawan, isang suntok sakin buwal sila, buwal ako. Hinamon ko naman sinuntok ko yung anak nilang babae.hahahha… 70 Mac: So ayun po, anu pa po ba ang gusto nyong tunguhin sa inyo pong kinalalagyan? Sa inyo pong sitwasyon ngayon? Ano pa po ang gusto nyong tunguhin sa buhay nyo? Respondent no. 5: Syempre, maganda yung may hanapbuhay diba? Syempre, gusto rin natin mabigyan ng magandang buhay, diba? Ang no.1 gusto ko magkaroon ng sariling bahay, kahit maliit lang. Mac: Yun nga po sumatotal ng lahat ng pinag-usapan po natin wala po kayong pinagsisisihan sa nakaraan ninyo? Kahit sa naging ganyan ang kalagayan ninyo, ibig sabihin sabe nyo nga po isa sa pinaghawakan ninyo ay ang pag ibig, yung pag ibig ng asawa nyo. Respondent no. 5: Ay syempre, yan talagang mga babae nakakaloko ng lalaki yan. Jeca: May mga time ba na dahil dyan sa sakit nyo, ganyan anu..time na sobrang naisip nyo na man lang na sana hindi na lang naging ganito. Respondent no. 5: Aaminin ko sa inyo na hindi naman e. Kasi tinanggap ko, binigay satin to ni lord, yun diba? Kaya syempre sasabihin sayo ng diretso diba?Diretso, malakas ka lamang na lamang kayo diba? Ako hindi. Mac: Eh mas lamang po kayo saki kasi nakapagasawa kayo. Respondent no. 5: Eh binata ka pa. Lalo ngayon hirap na hirap nako umakyat, pag aakyat ng hagdan e hawak hawak pa ko ng misis ko. Mac: pero sa pagsasama nyo naman po, sa naging pagsasamahan ninyo ng asawa nyo, wala naman po kayong naging problema? Respondent no. 5: E syempre meron. Eh tungkol sa babae?? Wala. Mac: E yun nga po. Sa pagsasama kayo. Ilan taon na po kayong kasal? Respondent no. 5: Sa January 26 e 40 years. Mac: So, 40 years ninyo po pagsasama wala po kayo pinagkagalitang dalawa? Respondent no. 5: Eh syempre meron, lalo na kung lasing ako. Mac: Tungkol po dyan sa kapansanan nyo? Respondent no. 5: Di naman. Mac: Ibig sabihin tinangap nya po talaga? Respondent no. 5: Ay syempre. Mac: Bibihira po. 71 Respondent no. 5: Ano tingin nyo dito? Anu? Tabingi? Diba pareho? Diba putol lang ito wag magagalit, alin mas gusto, kaw babae alin ang importante yung tabingi, alin nagpapasaya sa isang babae sa pag ibig? Naiintindihan muna ako? Naiitindihan nyo ko? Yung akin naman diretso eh sila tabingi .Eh diba eto naman ang nagpapasarap diba? Naiintindihan mo ko? Mac: Opo, naiintindihan ko po kayo. So, nakikita ko po sa inyo sobra nyo pong saya. Respondent no. 5: Yan nagpapasaya sakin, alam nyo importante salahat, pakisama. Mac: Ano po? Respondent no. 5: Pakisama! Friends! Tulad nila, kasi ang pera kaya kalang maraming kaibigan dahil mayaman, ako walang pera, madami akong kaibigan, pero mas gusto kong kaibigan, alam mo? Mga yan. Mac: Mga totoong tao. Respondent no. 5: Yun ang mga tutulong sayo. Mayayaman di ka tutulongan nyang mga lintik na yan. Ako maraming kaibigan sa Marilao, importante pakisama, yun lang masasabi ko sainyo at mag aral kayo ng mabuti. Jeca: Ilang magkakapatid kayo papa? Respondent no. 5: Lima. Jeca: Lima po? Panganay po kayo? Respondent no. 5: Oo, panganay, lahat ng mga kapatid ko mayaman, ako hindi. Jeca: Tingin niyo Papa pinagsisihan niyo po yun dahil dyan, sila mayaman kayo hindi? Respondent no. 5: Ay hindi. Jeca: Okay lang po. Respondent no. 5: Kasi di ako nakapag aral, nagkasakit ako nung araw malaki ang nagastos sakin , nung araw kapag lumalakad ako kapag tumataas ako, umaatras yung dito ko. Jeca: Ano po yung trabaho nyo po dati? Respondent no. 5: Simula nung 14 o 15 dati nagtrabaho na ako pero sa mga kamag anak, nagtratrabaho ako sa tita ko sa Cartiman sa Pasay, sa mga plaka na imported, sa buy and sell ng kotse ayun, marami akong naging trabaho, hindi ako tumigil, pangatlo to ay sa Etter, pang apat to. Di ako tumigil. Jeca: Ano po yung mga nature ng trabaho nyo? Kunyari po, ano po yung binibigay na trabaho sainyo. 72 Respondent no. 5: Kamukaha sa Etter. Pumupunta ako sa Bacolod sa pipping, nagpapasweldo ng mga tauhan, iikot sa planta. Akala nga don engineer ako ee. Sabi ko ulol, di ako nakapag aral, tatawagin akong engineer. Pero syempre titnganan mo yung ginagawa nila kasama mo mga boss, syempre ilalagay mo sa isip yun kunyari engineer ka. Mac: Syempre experience po yun. Jeca: Dito Papa ano ang trabaho nyo? Respondent no. 5: Dito? Bantayan yung mga bata.Mga hayskul, mga lintik yun, mga nagliligawan, di naman maaalis yun diba? Mac: Paano nyo po ba niligawan yung asawa nyo po? Respondent no. 5: Andun ako nun sa Bulakan, Bulacan sa may San Nicolas, madalas ako dun, tuwing Saturday andun ako. Kasi kaibigan ko yung kapitan dun. Dun ako umiinom. Pero 8 oclock ng gabi dun ako nagsisimba sa San Nicolas, barrio yun dun ako nagsisimba. Nakarinig ako ng magandang boses , miyembro sya nun ng choir. Sabi ko, ganda ng boses ng babaeng yun ha. Maganda na boses may itsura pa. Gusto ko kako makilala . yung isang konsehal nung Barrio , pamangkim niya pala, tinawag niya yun para ipakilala . e nagustuhan ko talaga, unang kita ko palang. Jeca: May love at firstsight pala talaga. Respondent no. 5: Totoo yun. Kinabukasan di ko tinigilan. Mac: Eh di araw araw na po kayo dun? Respondent no. 5: Ay oo para bang yung bahay nayun at ito lang. alam nyo sinagot ako nun huwebes santo, naghihirap si kristo nanliligaw ako. Binuhay ko nun puso ko. Pero nagalit sakin yun. “Bakit kasi leleng daeng nanliligaw sayo sa pilay kappa nagkagusto?” Ikaw may anak ka, maganda, tas liligaw ako? Syempre pagsasabihan mo rin.Diba? Anak mo. Idilat mo mata mo, diba malaki mata ng mama mo? Jeca: Opo. Respondent no. 5: Lalo kapag in‟on mo pa yun, masisilaw ka. Kaya nun di na ako nakapunta sakanila. 4 months nun.Pero tuwing pupunta ako sa kanila pinagtitimpla ako ng kape. Kasi may nagsulsol dyan na kamag-anak nila, lola nila na mayaman sa lugar nila. hoy Filemon, filemon kasi pangalan ng biyanan ko. Hoy filemon apakaganda ni Leleng, Angeles totoong pangalan niya. Ganda ganda ang anak mo ang nanliligaw deretso ang kalsada pero kung maglakad tabingi. Kaya simula nun stop ako.pero di ko tinigilan. Alam mo kung san kami nagkikita sa bestfriend nya si Nena. Mac: So may tulay pala? 73 Respondent no. 5: Palibhasa maraming magkakapatid, siyam, yung walo nag iikot, nahuli pa din ako. Mayat maya pag gumawa ka ng kalokohan imposibleng di ka mahuli, kaya kayo wag kayo gagawa ng kalokohan. Jeca: Boto po si Tita Beleng sainyo? Respondent no. 5: Ay oo, wala naman problema. Ngayon mga close ko naman mga bayaw ko. Mac: Sa ngayon po, yung mga magulang po ng asawa nyo, okay na po kayo? Respondent no. 5: Hindi. Ayun sa awa ng diyos patay na. bulok na. Mac: Pero di kayo nagkaaayos? Respondent no. 5: Nagkaayos kami. Wala namang problema. Namatay muna yung babae tapos sabi ko kita niyo pagkatapus ng 8 buwan may susunod. Ayun di ako nagkamali, ilang buwan lang sumunod na yung lalaki. Sabi ko sa mga bayaw ko. BINGO!! Madaming pera yan. Pero totoo yun lahat kayo magkakapera. Pero ngayon close kona lahat ng mga bayaw ko. Buhay lahat yun.Siyam yun. Close ko lahat. Baka umuwi ako dun sa Sabado. Jeca: Madalas nga daw po kayo dun ee. Respondent no. 5: Ngayon, minsan sumasakit binti ko. Mac: Minsan lang po? Respondent no. 5: Ngayon, madalas. Jeca: Malamig kasi Papa ngayon. Respondent no. 5: Minsan naglalakad ako bumagsak ako para bang may gumaganto dito ko. Basta ginanto ka sa dito mo automatic babagsak ka. Nung lang bago magdecember bumaba ako sa hagdan namin, natapilok ako, bumagsak ako, maya maya namaga na. apat na araw akong hindi nakapasok. May isang araw di talaga ako makalakad pero kinabukasan pinilit ko pero namaga, magang maga na. ayoko lakad lang ako ng lakad. Hindi ako tumitigil kahit nahihirapan ako. Mac: Ano po bang pinanghahawakan nyo? Ano pong naiisip nyo kapag nahihirapan na kayo? Respondent no. 5: Si Lord. Andyan buhay ko kay Lord. Araw araw asa church ako. 4:30 andito ako sa skul, papatayin ko mga ilaw pagkatapos hanggang 5:30 ako dyan, nagsisimba ako. Katoliko ba kayo? Resyel: Opo. Respondent no. 5: Dyan ako, dyan ang buhay ko. Yun ang importante 74 Mac: Presence of God. Respondent no. 5: Yun ang no.1.Nagsisimbang gabi ba kayo? Mac: Simbang ligaw po sinasabay na. Respondent no. 5: baka simbang bibingka lang kayo ha.ako 40 years na.. ng 4 oclock, 3 oclock asa simbahan na ako, si Jayson naka……………… 75 Respondent no.6 60 years old Plaridel, Bulacan Handicapped Emman: Kami po ay estudyante ng BSU at nandito kami ngayon para sa isang pag-aaral. Ako po si Emmanuel Domingo, sya naman po si Resyel Kayo po si? Respondent no. 6: (Name) Emman: Ilang taon n po kayo naggaganyan? (Nagpepedicab) Respondent no. 6: Mahigit na 5 taon. Emman: Kayo po talaga ay taga saan? Masbate? Paano po kayo napadpad dito? Respondent no. 6: Humabol lang ako sa Tiya ko. Emman: Paano pong humabol? Sumama lang po kayo tapos napunta na kayo dito bale? Respondent no. 6: Oo. Sa katagalan ko na dito naging pangulo ako dito sa mga side car. Emman: ahh so.. Kayo po yung pangulo nung nasa labas? Respondent no. 6: Oo. Emman: Medyo magiging personal napo yung tanong ko ah.. Nung pinanganak po ba kayo, ganyan na kayo talaga? Respondent no. 6: Hindi. Nagkasakit ako. Emman: Ano pong naging sakit nyo? Respondent no. 6: Ano, nakainom akong gas, Dose anyos pa lang ako.. Emman: Ahh.. ano daw po yung naging sakit nyo, yung naging epekto? Respondent no. 6: Ayun nga, wala naman akong sakit na ano, Paralysis yata. Emman: Ah.. Paralysis po, kaya ganyan. Respondent no. 6: Pero hindi naman, nakakaramdam naman. Kapag kinukurot, nasasaktan. Emman: Hindi nyo po nalaman kung ano talaga yung pinakasakit? Respondent no. 6:Wala. Basta Nakainom ng gas. 76 Emman: Wala po bang pinagamot ganun.. Respondent no. 6: E pinagamot naman ako sa doctor pero ndi ako gumaling. Emman: Ano daw pong sabi ng Doktor? Respondent no. 6: Ang nakapagpagaling saken, Albularyo. Emman: Albularyo po ang nakapagpagaling. Respondent no. 6: Kami lang ang nagkuwan para makalabas ang gaas. Niyog, kinayud naming tapos asukal, tapos itlog tatlong piraso na hilaw.. Emman: Ahh.. tapos po pinainom sa inyo ganun po? Kami nga po ay nag-iinterview ng mga kagaya nyo. Actually, hindi nga po kayo yung una, kayo na po yung pangalawa sa amin pong iniinterview. Meron po kaming ilang tanong sa inyo na hindi naman po ganun kahirap sagutin. Kung babalikan po ninyo ang inyong buhay sa nakaraan, paano po ninyo tinitingnan ang buhay ninyo ngayon? Respondent no. 6: Yun nga di ko masasagot yun. Emman: Ah osige po. Ilan po ba kayong magkakapatid pala muna? Respondent no. 6: Anim kami pero ako nalang mag-isa. Emman: So ung buhay niyo nga po dati sa Masbate at kung titingnan niyo po yung buhay nyo ngayon, ano po yung pinagkaiba? Respondent no. 6: E Mas maganda yung ngayon. Emman: Mas maganda po ngayon kumpara sa dati ganun. Pwede nyo po bang ishare samen yung buhay nyo nun sa Masbate? Pano po ba yung naging buhay nyo dun? Respondent no. 6: Yung buhay sa Masbate, lagi kami sa laot, nanghuhuli ng isda. Para itinda. Emman: Kahit po ganyan ang kalagayan nyo sumasama pa din kayo sa laot? Nakakalangoy po kayo? Respondent no. 6: Kayak o naman lumangoy. Emman: So ano naman po yung mga karanasan na hindi po ninyo makakalimutan noong kayo ay nasa Masbate pa, hanggang sa ngayon? Respondent no. 6: Ahh.. Nalimutan ko na. Ang tagal na din kase.. Emman: So ngayon po, yung mga karanasan nyo before ay wala na, kumabaga.. Respondent no. 6: Oo, mas Masaya ngayon. Emman: So wala naman po kayong pinagsisisihan sa nangyari sa inyo? Sa lahat po sa tingin nyo ay naging maayos, bale? Ano po kaya ang naging kahulugan nito sa inyong 77 buhay? Yung mga naging karanasan ninyo sa buhay na sabi nyo nga po ay medyo nakalimutan nyo na ng konti, pero baka po yung iba ay may naging pakahulugan. Sa tingin nyo po, ano kaya yung naging pakahulugan nung nagyari sa inyong buhay? Respondent no. 6: Nung dati e masakit pa sakin yung nangyari sa akin (Nagkaroon ng kapansanan) pero ngayun nakalimutan ko na.. Emman: Ngayon po hinaharap nyo na lang yung nangyari. So wala po kayong pinagsisisihan sa nangyari? Sa lahat? Respondent no. 6: Nung maliit pa kami iniwan na kami ng nanay naming. Namatay tatay ko. Emman: So ibig sabihin, natuto po talaga kayong tumayo sa sarili niyong mga paa. Respondent no. 6: Maaga akong nagtrabaho. Emman: Ibig sabhin po Masaya kayo sa ngayon? Kasi nakikita ko po sa labas marami po kayong kaibigan. Respondent no. 6: E wala na.. Sa‟kin lang naman, gusto ko lang na magkapera para makapaghanap buhay ako, magkatinda ako, para hindi na ko pupunta sa malayo. Emman: Ang gusto nyo pa po sana ay makapagtayo ng tindahan dito. Wala po kayong kasama sa bahay nyo? Respondent no. 6: Meron akong kasama pero umaalis din. Emman: Ahh.. madalang po. Ganun po pala no, Anim po kayo no? Pang-ilan po kayo? Respondent no. 6: Pangatlo ako saming magkakapatid. Emman: Tubong Masbate po na ngayon ay nasa plaridel. So yun lang po ang gusto naming tanungin, Marami po kaming nakuha mula sa inyo. Sana po ay nag-enjoy din kayo. Maraming salamat po 78 Respondent no. 7 83 years old Banga 2nd , Plaridel, Bulacan In-care of relatives Jeca: May lola po ako sa plaridel, sa may lumang bayan. Pero pareho na pong patay Caren: Si jeca po ka-thesis ko po. Classmate ko po. Respondent no. 7: Jeca ang alan. Madalas nga ako dun sa lumang bayan. Jeca: Baka po kilala nyo lola ko dun. Respondent no. 7: Yung apo ko nagka-asawa dun, si Apple, nag asawa dun. Baka kilala mo yun. Jeca: Baka po. Mga Cristobal po yung lola ko dun. Respondent no. 7: Ano ba apelido nila Obet. Mga Dakis. Jeca: Lola start na po tayo. Ang pangalan ko pa Jeca po. Ka-thesis po ako ni Caren. Bale kasi po, yung thesis po kasi namin ay tungkol sa perception po ng matatanda sa ego integrity. Ibig sabihin po ng ego integrity, kung kayo po sa edad nyo po na yan pano nyo po nakikita yung ahh.kung titingnan nyo po yung buhay nyo po noon, maiisip nyo po ba na satisfied na po kayo, na kuntento na kayo o may gusto po kayong baguhin o may pagkakamali po kayong gustong itama. Ganun po ang gusto po naming malaman para po saming mga kabataaan na makakabasa sa thesis po naming, na makita napo naming na ay dapat ganito ang gawin namin para di kami magsisi sa dulo. Ayy para ganito para tumanda kaming masaya. Kung masaya po ba kayo. Ganun po. Bale unahin ko po muna. Ano po yung buong pangalan nyo po. Respondent no. 7: (Name) Jeca: Kapangalan nyo po ang lola ko. Iluminada din po lola ko sa Bocaue. Bale ilan taon na po kayo ngayon? Respondent no. 7: eighty..84 Jeca: Kaedad nyo rin po lola ko. kapangalan nyo na kaedad pa. Respondent no. 7: Sa May pa. Sa Mayo pa ako mag-84. Jeca: Pareho po kayo. Respondent no. 7: Malapit na. Jeca: Bali 1931 po kayo. 79 Respondent no. 7: Nahuhulaan mo pala. Jeca: Kasi po ang lola ko din ay 1931 din po. Sya naman po sa September. Bale kaylan po birthday nyo? Respondent no. 7: 3 ng May. Jeca: Wow. Respondent no. 7: Pareho din ba? Jeca: Hindi po sa September po sya, matanda lang po kayo ng konti ng buwan. Bale po dito po kayo naktira kila Raf po? Respondent no. 7: Hindi ere yung samin. Jeca: Bale compound nyo po bale to magkakasama po kayo.. sino pong kasama nyo sa bahay? Respondent no. 7: Yung anak kong bunso..babae.. Biyuda na.. Jeca: Bale ano po..Bale ahh..ahh.. nagkaroon po ba kayo ng ano? Kabiyak po..asan na po sya? Yung inyong kabiyak? Respondent no. 7: Ano? Jeca: Yung kabiyak nyo po.. Respondent no. 7: Namatay na.. Jeca: Gaano katagal na po ba? Respondent no. 7: 1995.. Jeca: Ahh 1995.. Respondent no. 7: Ilang taon na yung ganon? Jeca: 10.. 20yrs tagal n din..ano pong kinabubuhay nyo noong dati? Noong nag uumpisa palang kayong mag asawa.. Respondent no. 7: Dati ay yung asawa ko nuon nasa talyer yun lang ang nagttrabaho. Jeca: Tapos housewife po kayo? Respondent no. 7: Oo sa bahay lang ako. Jeca: Ahh..ano po naka tapos po ba ng pag aaral po noon? Respondent no. 7: Hindi. Jeca: Hanggang saan po ba? 80 Respondent no. 7: Naku hanggang ano lang aq grade 1 ehh..panahon ng hapon ehh.. Jeca: Ahh panahon nga po ng hapon ehh.. Giyera noon.. Pero kung ano po..gugustuhin nyo po sana nakatapos kayo? Respondent no. 7: Kaya noong ikasal kami ehh Enero ano bang nine? Ano bang kuwan? Puro lang ako diin diin. Jeca: Ilang taon po kayo noong nagpakasal kayo? Respondent no. 7: 31..nako Jeca: Ohh Perfect time..maganda nga po yung ganun, dapat ganyan tularan ng mga bata ngayon ehh Respondent no. 7: Hayan manugang ko yung tatlong yan.. Caren: Nasulit nyo po ung pagkadalaga.. Jeca: Opo dapat po sinusulit..ano dapat po masaya ang… Respondent no. 7: Naku ung mga apo ko ehh otso plang ehh dise otso pa lang nag-aasawa na.. Jeca: Oo nga po dapat nga ganyan(Kayo) ung mga tularan.. Respondent no. 7: Ehh ikaw ba ilan taon na? Jeca: 22 po Respondent no. 7: Walang boyfriend. Jeca: Ni boyfriend wala, tutularan ko po kasi kayo. 31 din po ako mag aasawa. Ano po, bale simulan na po natin yung mga tanung. Simula napo natin yung mga tanung po yung unang tanung po naming kung babalikan nyo po ang nakaraan paano nyo titingnan ang buhay nyo po ngayon? Bale kung titingnan nyo po yung nakaraan at ikukumpara yung buhay nyo po noon sa buhay nyo po ngayon? Paano nyo po ikukumpara?Mas masaya po ba noon o ngayon? Ano po yung pinagkaiba? Respondent no. 7: Ako, pareho lang sa akin. Mula noon hanggang ngayon Jeca: Bakit nyo nasabi na pareho lang? Respondent no. 7: Kahit na wala akong asawa, madami naman akong manugang at anak na inaasikaso ako..hahahha..isa yan Woman. Makalayo na nga  Jeca: Natouch daw po sya kasi..bale nung nakaraan po..anu ano po yung mga karanasan na hindi nyo po makakakalimutan noon? 81 Respondent no. 7: Naku noon ee…di ako..taon taon..tatlong taon taon ako, anim aking anak. Naging anim. nakaraan ang isang taon at kalahati, nakaraan ang daalwang taon. Dun ako nahirapan sa taon taon. Jeca: Ahh everyyear po may anak. Respondent no. 7: Oo. Jeca: Di nyo po malilimutan yun? Mahirap nga po yun Respondent no. 7: Mangyari si eddie, asawa nyan. Yung sinakyan nyang motor.ee naku mula ulo ang langib ng sugat tsaka hanggang talampakan. Jeca: Kelan po yun Respondent no. 7: Nakalimutan ko nayun Jeca: Pero matanda napo sya nun Respondent no. 7: Bata pa.wala pang kwarenta ngayon ee. Jeca: Okay napo sya ngayon? Respondent no. 7: Oo, okay na Jeca: Eh nung kabataan nyo po.ano po yung hindi nyo po makakalimutan nung bata po kaya, mga dalaga pa, mga ligawan stage. Ano po yung hindi nyo makakalimutan?panahon ng hapon. Respondent no. 7: Ay noon ee..may manliligaw ako nun. Lasenggo, puro barkada, puro humaharap dun sa mga bote, tuba. Ang uso nun ay tuba, sasa. Eh ngayon dito ako nagkaasawa sa plaridel. Taga plaridel, sa parulan. Wala namang bisyo Jeca: Pero kayo po taga plaridel din po kayo? Respondent no. 7. Hindi taga malolos ako, Panasahan Jeca: Ay ang layo, panu po kayo nagkakilala, magkalayo pala Respondent no. 7: Dumayo ako ritong gumapas. Jeca: Ahh. Tas nagkakilala po kayo?. Respondent no. 7: Nagkakilala kami Jeca: Love at firstsight Respondent no. 7: Yun nga. Sabi ko ayaw ko pang mag asawa kahit na ako ay mga 30 na noon.nung dalaga ako. Jeca: Ilan taon po ba kayo nung nakilala nyo po ang asawa nyo? Respondent no. 7: Nung mag asawa ako? 31 82 Caren: Hindi po. Nung nakilala nyo po sya jeca: Nagkakilala po. Respondent no. 7: Ehh 30. Jeca: So, one year lang. Respondent no. 7: Sabi ko nga ayaw ko pang magasawa Jeca: Masasabi nyo din po ba na hindi nyo po makakalimutan yung mga panahon na nagkakilala po kayo? Respondent no. 7: Ehh di ko makalimutan yung niyaya akong magtanan. E ayoko pa, matatanda na eka tayo.31 ako, 33 naman yung napangasawa ko. Ayoko pa kako talaga. Jeca: Yung mga di nyo po makakalimutan na naranasan nyo po dati. Ano po yung kahulugan nito ngayon sainyo. Kumbaga kung maalala nyo po yung mga hindi nyo makalimutan nayun dati. paano po naging impact sainyo, paano po tumatak sa buhay nyo po ngayong ano na po kayo, ngayong medyo tumanda napo tayo. ano po naging impact sainyo ng mga nangyari? Respondent no. 7: Naalala ko nung. Kung buhay pa kako ang asawa ko lalo akong masaya. Eh ngayon kako kung di ako magutos sa anak ko hindi ka pinapansin, mga lalaki ee. Jeca: Iba na rin po henerasyon ngayon hano po? Respondent no. 7: Oo nga. Iba na relasyon ngayon. Sasabihin nga iba na ngayon, iba noon. Anim anak ko. Isa babae, panaganay. Lima lalaki, nagkasunodsunod kasi gusto ko ay magkababae pa. Jeca: Mas maganda nga po yung bababe. Sori kuya mac Respondent no. 7: Ngayon naman. Jeca: Kung pwede po bang tanungin. Ano po ba kinamatay ng asawa nyo? Respondent no. 7: Naku madae, Cancer. Mahilig sa sigarilyo. Mahilig sa inuman.di naman bumabarkada ng inum basta kung meron lang dumating, laging pinapainom. Jeca: Bale nga po kung may gusto kayong baguhin sana po nandito papo ang asawa nyo Respondent no. 7: Oo. Wag kayo maingay Jeca: Ngayon po na nandito po kayo. Ano po yung gusto nyo pong tunguhin sa buhay nyo? Kumbaga ano papo yung gusto nyong makamtan, ano papo yung gusto nyong mangyarisa future? Ano papo ang gusto nyong mangyari? Respondent no. 7: Gusto ko kung ako ay mamatay..ee wag muna ngayon. Mga.. Jeca: Mga 50 years papo.ganun po 83 Respondent no. 7: Gusto ko pa maging 90 ako..hahhaha Jeca: Pwedeng pwede po. abot na abot. Caren: Malakas pa po kayo. Respondent no. 7: Ala naman ako. Ginagawa ko lang sarili ko, damit ko lang nilalabhan ko. Jeca: Nakakapaglaba papo kayo yung iba pong matatanda di napo. hirap na hirap na. Respondent no. 7: Sa lababo, di ako makaupo. Jeca: Ganun din po lola ko. Gusto nya sya naglalaba ng damit nya.pero kung tatanungin po kayo sa buhay nyo po ngayon, kuntento naman po kayo? Masaya naman kayo? Wala naman kayong pinagsisihan.Masayang masaya naman po kayo? Respondent no. 7: Wala naman.. Jeca: Thank you po..maraming maraming salamat po lola. 84 Respondent No. 8 83 years old Bagumbayan, Bocaue, Bulacan’ In-care of relatives Mac: Lola magandang hapon po. Ako nga po pala si Mac. Jeca: nay, ang pag uusapan natin ay tungkol sa ego integrity. Bale Respondent no. 8: ano? Jeca: ego integrity po. Yung pagpapaliwanag samin ng ego integrity is yun yung fulfillment ng isang senior sakanyang buhay pagtiningnan nya yun retrospective. For example kung ako kaedad nyo. Pagtinitingnan ko yung buhay ko dati, mataas ba yung ego integrity ko. Ibig sabihin satisfied ako sa naging buhay ko, salahat ng nagawa ko, salahat ng accomplishment mo or meron ako, aahh kung may babalikan ako meron akong ay sayang di ko nagawa yun, ay sayang di ko nakuha yun, ay pinagsisihan ko yun. Yun po bale yun po ang gusto naming malaman. Kung yung mga senior ay may pinagsisihan sa buhay. Sa naging pagsulong ng buhay nila fulfill ba sila, satisfied ba sila? Yun ang gusto naming pag aralan. Mac: so, yung una po nating tanung, kung babalikan po ninyo ang nakaraan , paano nyo po tinitingnan ang buhay nyo ngayon? Pero bago nyo po sagutin yun, pwede po ba malaman ang buong pangalan nyo? Respondent no. 8: (Name) Mac: ilang taon napo sila? Respondent no. 8: 83 Mac: so, ilan taon I mean ilan po silang magkakapatid? Respondent no. 8: pito Mac: pito. Taga dito po talaga sa Bocaue? Respondent no. 8: oo. Jeca : pang ilan si nanay? Mac: pang ilan po kayo? Respondent no. 8: pang apat ako Mac: pang apat 85 Respondent no. 8: pang gitna ako samin Mac: so ayun po, ano po yung pinagkakaabalahan nyo po nung bata po kayo? Respondent no. 8: nung bata pa ako. Naghahanapbuhay ako. Mac: so ibig sabihin maaga po kayo naghanap buhay? Respondent no. 8: oo, Grade 2 Mac: Grade 2? Jeca: anong hanapbuhay nyo nun? Respondent no. 8: nagpulotboy ako sa tennis court Mac: anong pulotboy po? Respondent no. 8: nagpulot ng bola? Kasi ang buhay naming nun ay very very poor kami. kaya pagkagaling ko sa school at sa hapon, mga 3. Uuwi ako dito, pagdating ko itatapon ko lang mga gamit ko, takbo na ako, nakasombrelo ako ng malapad na malapad dahil napaka init ng panahon. Mac: so, Grade 2 kayo noon? Respondent no. 8: oo, Grade 2 palang ako nun. Mac: Grade 2 po, so kung di nyo masasamain nyo po hanggang saan po ang natapos nyo? Respondent no. 8: ano? Jeca: course nyo. Respondent no. 8: BSEE. Four years course Jeca; EDUCATION Mac: so, saan po kayo nagturo? Respondent no. 8: dito sa central Mac: Central ng? Respondent no. 8: Bocaue Mac: ilan taon po kayong nagturo dyan? Respondent no. 8: 31 years Mac: tagal pala hanu. Sa karanasan nyo po ng 31 years medyo balikan po natin hanu. Paano nyo po tinitingnan ang buhay nyo po ngayon kumpara noon dahil naging teacher po pala kayo. 86 Respondent no. 8: edi kasi noon dahil may asawa na at may anak na kami noon. Talagang puro sa hanapbuhay ang ginawa naming ng mister ko. Kasi nga gusto naming mapagtapos naming silang lahat ng pag aaral. Mac: pwede po bang malaman ang panagaln ng inyong minamahal nyo? Respondent no. 8: Jesus Nicolas Mac: sangayon po wala napo. Respondent no. 8: wala na, 10 years na syang patay. Mac: ilan taon nya po kayong niligawan? Respondent no. 8: ilan taon akong niligawan? 3 years Mac: tatlong taon po kayong niligawan? Jeca: masugid. Mac: so, ilan taon po kayo nun? Respondent no. 8: 18 Mac: 18. So, 21 po kayo nung sinagot nyo sya? Respondent no. 8: oo. Eh nung 21 nagtanan kami Mac: ahhh.. uso talaga tanan noon. So sabi nyo nga po 3 years. Grabe ang tagal po pala kakaiba po pala talaga kumpara noon at ngayon. Yung way po ng panliligaw, yung buhay dati kumpara po ngayon. sa sarili nyo pong pananaw, ulitin ko po yung unang tanong. Kung babalikan nyo po ang nakaraan paano nyo po tinitingnan ang buhay nyo ngayon? Kumpara po yung dati sa ngayon. Respondent no. 8: I can say that iam very successful.as matter, I have 10 children and there all good. There are all God fearing, and all of them experience being employed, lahat lahat sila. Mac: so ilan po naging anak nila?bunga ng pagmamahalan Respondent no. 8: 10 Mac: wow, sobara sobrang pagmamahal. So labis po kayong nagmamahalan Respondent no. 8: syempre alam mo ang pag aasawa hindi laging fine ang anu yan ee. Talagang very very ano yan. Mac: pwede nyo po bang akong share‟an ng sikreto ng inyong matibay pagsasamahan. na Respondent no. 8: ay alam mo. If you have fear to the God madaling mag anu. Kasi ang iisipin mo kung ang makagaganda kay Lord yun ang gagawin mo e 87 Mac: dapat po talaga tatlo kayo sa relasyon ee.tama po ba kayo?tama po ba yun? Respondent no. 8: talaga. Mac: si Lord ang pangtatlo sa relasyon nyo Respondent no. 8: oo. Pero totoo yun kasi kapag wala kang takot sa diyos. Gagawin mo lahat ng gusto momg gawin kahit mali. Para sabihin ko sayo ako ay nag aral ng pito na anak ko, nag aral ako ng para matapos ako kasi 2 years lang ang tapos ko noon. Kasi I have to finish my 4 years course kaya nung ako ay magtapos, 7 na anak ko. Naiwan ko mga anak ko..sabi ko sa mister, sabi ng mister ko “uyy pagba ikaw ee mag aaral hanggang kaylan kapa” pagkako magsusummer, 2 summer pa kasi 18 units pa ang naiwan ko pero magsesemester November tapos ako. Sabi ng mister ko, “ sige na magsemester kana, uutang kita ng pera sa..” dun sa mother in law ko, inutang na ako. Eto namn sabi ko sakanya Mac: may college napo ba? Respondent no. 8: wala pa, high school palang…“ ako kako ay mag aaral, pito ang iiwan kong bata, nagaaral na yung mga bata sabi ko ang kunin ko ay pang gabi kasi sa umaga I have to wash clothes, to cook, to go to the market, to arrange them. Hindi pwede yung aalis ka ng ganun yun kaya kako kaylangan panggabi ang kukunin ko. Sinabi ko sakanya ang schedule ko Monday, Wednesday, Friday. From 4 to 7:30 ng gabi. Kapag TTh from 5 to 8:30. E mangagaling ako sa manila, e bata pa naman ako noon. Mac: mga anong Age po yun lola? Respondent no. 8: siguro mga 1966, 35 ako. Mac: bata pa nga po pala kayo nun.yun pala napaka unawain po ng naging partner nyo. Respondent no. 8: hindi alam mo kaylangan meron kayong yung pagkakaunawan kasi kamuka ko pito anak ko, iiwanan ko. Ako kako hindi magpapasarap sa maynila, at ang ginagawa ko from central market to R.Hidalgo naglalakad lang ako di ako sumasakay sa jeep dahil 10 sentabos yun. Iniipon ko yung 10 sentabos nayun kapag nakita ko yung mga anak ko ay merong sira ang estepin e dito ako nagiipon. Kapag naka80sentabos na ako, kasi 80 sentabos lang ang estepin nun. Kapag naka 80 na ako. Bibile ko sila. Sasabihin sakin “ bumibili kapa nyan kita mong”. Hindi nya alam nilalakad ko lang mula Central market hanggang R. Hidalgo, dadaan ako ng under pass, dadaan kapa ng paganun. Mac: so kung kumpara nyo po talaga sa panahon natin. Respondent no. 8: kaya talagang anu. Di ko naman sinasabi na ako ay dakila. hindi, pero talagang sa kagustuhan kong ako ay makatapos ng pag aaral, gusto kong mapagtapos ng pag aaral mga anak ko, kaylangan magtipid ako. Ang sabi ko sakanya paglabas ko ng 7:30 dahil yun ang pinaka maaga, di ako darating dito ng 8 or 9 kasi sasakay ako ng jeep hangang divisoria then ang baliwag transit‟ maghihintay na mapuno pa ang sasakyan kaya kami kung dumating kami dito.. pagka MWF mga 9:30pm yan mga ganyan.. pagka 88 naman TTHS pinaka maaga kong dating 10:30 ehh ayuko kako ng pagdating ko‟y aawayin mo ako kasi bata pa ako.. Mac: tsaka..syempre po, pwede pong magkasumbatan wala po kayong ginagawa.. tama po ba? Respondent no. 8: sabi ko.. ako kako mag aaral hindi para magpasarap dun sa maynila, dapat kako natutulog na ako ng panahon nayun, hindi pagdating ko palang dito magmula doon sa crossing naglalakad lang din ako , madilim.. 10:30 ganyan naglalakad ako..9:30 or 10:30 sabi ko sa kanya ayoko ng aawayin mo ako.. Mac: Ano pong trabaho ni Mister? Respondent no. 8: Meron syang kapirasong.. ano sa rattan muna sya.. nagttrabaho sya sa rattan . Mac: Pabrika po ano?.. tapos meron po syang sariling ahh.. meron po syang kapirasong ano? Respondent no. 8: hindi.. nung bandang huli..yung anak q na ung na aking pangwalo nakapagtayo kami ng pabrika ng silya.. rattan.. Mac: Wow…so yun po pala yun.. dun po halos lahat nagsimula… so sa business nyo po bale.. Jeca: Eto nay, eto naman po yung isa naming tanong.. diba nay dati ang dami nyong activities ganyan ang dami nyong ginagawa, ta‟s ngayon syempre, parang dahil na din sa health.. ano .. paano nyo po iccompare yung noon na maraming activities ano yung reaction nyo? Ano yung feeling nyo na dati ang dami dami nyong ginagawa .. ta‟s ngayon kahit lumabas diba parang nahihirapan kayo.. ano yung reaction nyo… ung feeling nyo, ung sinasaloob nyo tungkol dun? Noon at ngayon? Respondent no. 8: eh ang katwiran ko talagang ganyan ang tumatanda.. dba? Mac: Parti po ng buhay yun.. Respondent no. 8: Ou..That‟s part of the life..hindi pwedeng habang panahon ka malakas..dba? I accept it naturally dahil ang buhay ng tao ay hindi namang ubra laging ikaw ay nasa taas ehh.. kaya tinangap ko yun. Kaya nag iingat lang ako. Mac: so, anu ano kaya yung karansan nyo na yun na hindi nyo makakalimutan Respondent no. 8: madami ako noon. Mac: pwede po ba kayo magbigay kahit isa? Jeca: good and bad lola. Respondent no. 8: hindi eto. I was only 13 years old, we walk ha from Bocaue to Manila. May sulong sulong kaming bigas nung panahon ng hapon. Ang kuya ko nakabisekleta, ang tatay ko nakabisekleta, ang nanay ko yung ditsiko tsaka ako. Sulong sulong naming 89 yun ano. Aalis kami dito ng 6 oclock darating kami dun sa Divisoria ng 2 or 3 oclock ng hapon. kakaen kami, ang mahal ng tanghalian doon. lakad lang yun. Ibebenta naming yung aming bigas. Jeca: open city ba ang Manila noon? Respondent no. 8: ay naku hindi aa. Lagi kami hinaharang ng Hapon noon. Edi ngayon kapag nabenta na ang bigas, uuwi naman kami ditto. Kung dumating kami dito alas sonse ng gabi.kinabukasan lalakad naman kami. Mac: talaga po palang subok kayo sa hirap. Respondent no. 8: tala…ay naku siguro kung ang diyos marunong salahat sa hirap ng buhay nagkakabukol bukol ang katawan ko. Wala ka siguro makikitang patag sa katawan ko.hahhah. Mac: so, ngayon sa mga karanasan nyo. Ano po sa karanasan nyo ang hindi nyo makakalimutan? Ano po ang pakahulugan nito sa buhay niyo ngayon Respondent no. 8: Aral,kasi naghinto pa ako, pag ikaw ay laki sa hirap, madadama mo yung pag unlad mo ganun. Tsaka ako , palibhasa nga mahirap lang kami. Pag kagaling, pagkatapus ko ng high school. Naghinto pa ako, hindi ako nagpatuloy. Wala kasi kami pampaaral. Ang tatay ko nun lagi may sakit, nagtratrabaho sya sa delivery laging may sakit yun. Mac: pero pinipilit nya pong magtrabaho. Respondent no. 8: ay oo. Kaya kapag magtratrabaho, lalakad yun, bitbit nakaanu sa tyan.. Mac: so ganun po pala. So, ano papo ang gusto nyo pa pong tunguhin ninyo sainyong buhay. Sa hinaharap nyong buhay ngayon, ano papo ang gusto nyong tunguhin. Kasi syempre po diba sabi nga po nila habang may buhay may pag asa. Respondent no. 8: may pag asa. Pero ako at present im very contented with my life.pero totoo yun. Walang, no joke. Talagang kasi nga nadadama ko yung lahat ng love ng aking mga anak mga manugang ko, mga apo ko. Damang dama ko talahga yun. At siguro dahil sa naipakita ko naman sakanila yung pagsusumikat naming kaya ang pagdalaw naman nila continuous. Katunayan nga kanina yung anak kong bunso e inabutan ako pera..”nanay bumili kayo kung ano gusto mo” ano ba kako bibilhin ko. Nung lingo nagpunta kami dun sa anak ko na isa, bunso sa babae. Binigyan ako ng damit. “o ma,susuotin mo yan sa pasko yan ha.” Mac: wow, syempre kaligayahan ng magulang mga ganyang bagay. Kahit maliit na bagay lang. Respondent no. 8: oo tlaga. Yung isa kong anak, pangatlo. Kasi yung tatlo kong babae ay puro nurse. Yun naman ang sumasagot sa aming grocery‟s. lahat ng grocery‟s namin from to coffee, to surf, to sugar, lahat. 90 Mac: so, masasabi nyo po talaga na ang buhay nyo ngayon ay successful, wala po kayong bagay na pinagsisihan. Respondent no. 8: wala. No regrets at all. Mac: ano po yung masasabi nyo sa mga kabataan ngayon. Respondent no. 8: sila nakakatikim ng galit ko. Kasi pagmali sila I have to straighten them. Di ko pababayaan yung mali ay itama sakanila.kaylangan pagnagkamali ituwid, hindi ba? Yun ang akin. Kaya sabi ko, wag kayong magagalit sakin. Sakin kayo iniwan ng mag..mother mo.sabi naman ng mother nya. Nay, sainyo ko lang maiiwan yung mga anak ko. Mac: so, hindi naman pasaway si Jeca. Respondent no. 8: sabi ko nga kaylangan Kaylangan ganun ko din kayo palalakihan. kung paano ko pinalaki mga anak ko. Mac: so, balikan po natin sa pinag ugatan ng lahat. So, sa kabuuan ng lahat ay nagmula sa sabihin na maayos na pamilya. kasi kung hindi po naging maayos ang pamilya hindi po ganto yung mararating nyo. Ibig sabihin para pong na‟orient kayo ng mister nyo na pahalagahan ang edukasyon.tulad nyo po. Sakin po, masasabi ko na edukasyon muna bago relasyon. Respondent no. 8: kasi yung mister ko. Kaya nung nagtapos ng grade 6 yung panganay nya. Sabi nya pag aaralan ba natin si koreng. Ay kako di ako papayag na hindi mag aaral ang mga anak ko. Kaya noon nag aanak ako wala naman kaming katulong. May magtatapos, may maghihinto, may magtatapos..kaya hanggang sa yung apat na babae nayan. Dahil ang apat na babae nayan , lahat yan nakapaghinto. Yung panganay 2 years after high school naghinto, yung isa 2 years after grade 6 at 2 years after high school naghinto kaya apat na taon ang naaksaya. Yung pangatlo 2 years after grade 6 at 1 year after high school nahinto. Yung pang apat na babae 1 year after high school kasi lumalaki naman ee. Nung mag graduate naman yung anak na lalaki. Sabi nung pang apat. “ayan Edgar ikaw naman ang maiiwan ngayon.” E hindi dahil naman lumalaki naman. Kaya simula sa anak kong lalaki kay Edgar tuloy tuloy na ang pag aaral nila.pero wala kaming katulong. Lumaking walang katulong mga anak ko. Mac: talaga pong lumaking organize yung pamilya nya. Respondent no. 8: tsaka talaga. I always ask the help of God. Pagkilos ko “ Lord tulungan mo po ako”. Kasi wala tayong lakas diba? Wala tayong sariling lakas. Edi kaylangan sakanya ka humingi ka sakanya ng tulong at hindi ka magkakaroon ng pagkakamali kapag sakanya ka humingi ng tulong. Mac: eto po medyo labas na sa pinag uusapan natin. ano po ba ang criteria na dapat nyong makapareha. Kung sakasakali? Respondent no. 8: ano? 91 Jeca: lola ganto kunyari kung hahanap moko ng boyfriend ano gusto mong maging boyfriend ko? Mac: kasi po nakita po talaga sa napag usapan natin kasi makikita po na yung lalaki po talaga ay marunong, madiskarte. totoo po ba na ang lalaki ang nagdadala ng relasyon ay lalaki. Respondent no. 8: oo. Mac: kasi nakita ko po kung panu dinala ng mister nyo yung pamilya nyo. Lahat po nakatapos.. Respondent no. 8: ako ang masasabi ko ay unang una dapat ay catholic. Kasi pag magkaiba kayo ay magkakaroon ng deprensya. May takot kay Lord. Kasi ngayon maraming tarantado. Maraming adik diba? Kaylangan talaga pipili ka ng sapalagay mo magbibigay sayo ng matinong pamumuhay. Mac: wow, kaylangan din po may edukasyon din. Respondent no. 8: syempre. Malaking bagay yun…… 92 Respondent no. 9 78 years old San Agustin, Malolos, Bulacan Never Married Emman:Narito po kami para mag interview para sa thesis nmen mga graduating student po kami Respondent no. 9: Sino bang may thesis? Emman: Kami po.. kami pong lahat.. Respondent no. 9: Kasama mo yan? Emman: Opo Respondent no. 9: (Nagpabukas ng electric fan) Ang lakas naman sobra naman baka mamaya liparin na kaming lahat dini.. Emman: So yung study po kase namin about po yun sa pananaw po nila ninyo po tungkol sa integridad Respondent no. 9: Integridad ano ba ang integridad Emman: Opo so ano daw ba ang integridad mga kasama? Ano bang integridad? Ano daw meaning ng integridad. Jeca: Kase po hindi po talaga sya integridad ego integrity po. Ibig sabihin po kung ano po yung mga..kung yung sarili nyo po ba is na-feel ung satisfaction or fulfillment kung titingnan nyo po yung buhay nyo before po … Respondent no. 9: Na? Jeca: Kung ngayon po na.. Emman: Wala po kayong pinagsisihan? Jeca: Kung nasatisfied po b kayo? Respondent no. 9: Wala, wala akong pinagsisihan. Emman: Kase po yung.. Respondent no. 9: Yung iba nagsisisi? Emman: Opo.. Respondent no. 9: Bakit naman sila nagsisisi? 93 Emman: Yun nga po yung gusto naming alamin kaya po nagkaroon kami ng study which is about sa kung ano yung naging reason kung bakit yung nagsisisi sila tapos yung iba naman parang ok sa kanila maganda yung nangyari. Respondent no. 9: Maski na may pangit nsa nangyari hindi ako nagsisisi sa mga nangyari sa akin dahil yun ehh hindi naman ako ang may kagustuhan kundi ang panginoon natin dahil hindi ko naman..kamukha nyan nakaka-ilan na akong opera ehh..apat.. ehh buhay pa din ako kaya hindi ako nagsisisi. Oh ngayon ano pa? Dali baka ako ay maiyak(pajoke) Emman: So bago po tayo magpasimula maari po ba naming malaman ang buong pangalan nyo? Respondent no. 9: Naku binibini lagay mo binibini ahh. Baka mamaya lagay nyo ay MISIS.. Paz. Emman: Binibining (Name). Respondent no. 9: Ano ba pati ba middle? Emman: Opo sana. Respondent no. 9: Pacheco titingnan ko yan baka mali spelling nyan ehh(pabiro). Emman: Bagsak tayo agad. Respondent no. 9: Bernal Emman: Ilang taon na po sila? Respondent no. 9: 78 na po ako sa Enero Emman: Ohh.. Magbibirthday pala si (naghappy birthday lahat) Hindi daw pwedeng bati lang Respondent no. 9: Hindi sa Enero pa naman. Emman: Oo nga sa Enero pa. Pwede pa naming paghandaan. Respondent no. 9: Yun lang ano bang gusto nyong ihanda ko? Ha? At ako‟y aalis dito pagpunta ninyo. Emman: Yung una po naming tanong, kung babalikan nyo po ang inyong nakaraan paano po ninyo tinitingnan ang buhay nyo ngayun? Respondent no. 9: Yung nakaraan babalikan? Emman: Opo yung dati sa ngayun? Respondent no. 9: Sa ngayon syempre, tapos noon ahh ang buhay q noon ehh mas masaya maski naman ngaun ehh. Masaya rin dahil noon marami akong nagiging, maraming kaibigan na kasamahan ko sa trabaho ehh naging boyfriend ko ung may ari ng PLDT 94 Emman: Yun ohh.. Respondent no. 9: (Tumawa) Jeca: Ano po ba yung trabaho nyo dati? Ano po yung trabaho nyo? Respondent no. 9: Ehh kuwan lang telephone operator dyan lang sa malolos. Jeca: Opo yung sa.. Emman: yan ung kapag tumatawag kayo Jeca: Hello operator Respondent no. 9: Tapos nagliligawan kayo ehh kung minsan syempre yung iba nagliligawan akala nila walang nakikinig Emman: Yun pala ung Hello Garci.. Respondent no. 9: Yun pa ehh nung manual yun ehh. Ngayon eh.. iba n ngayon ehh ..hindi mo na maririnig. Oh tapos? Ano pa? Emman: Sabi nyo nga po na.. kung ikukumpara nyo po ung nakaraan nyo masaya po yun tsaka po yung ngayon dahil po sa marami din po kayong naging kaibigan, siguro nakatulong na din po yung mga karanasan. Respondent no. 9: Oo ngayon marami akong kaibigan maski na ba ibig sabihin, ehh.. magkaiba nga lang kase noon kaibigan mo ehh yung mga kasamahan mo sa opisina. Ito naman yung mga kasamahan ko din sa ano ba yung mga kaibigan na mga teacher. Yung mga nagiging.. ahh.. Nagkukuwan kami nagkukuwan kami sa simbahan. Ok tapos ngaun medyo nagkadiperensya ako dito hindi ako masyadong makalakad ng mabuti. Nagkukuwan kami sa Emmaus tumutulong kami dun ehh nandun kami ng lunes nagkukuwan kami may mga teacher naman, yun yung mga kasamahan ko ehh dun naman sa simbahan meron doon Legion of Mary at tyaka CWL mga kasapi ako dun sa mga ganong kuwan.. Masaya naman ehh nakikilala ako tyaka kamukha ngayon yung mga CWL merong.. ahh.. Every, twice ata un nagkakaroon kung saan saang lugar Nagpupunta bawat ano bawat parokya tulad ngayon sa bustos nanggaling ngayon basta punta naming sa mga ganun. Naghahanap ako ng boyfriend(pajoke, tawanan lahat) Hangga‟t may buhay may pag-asa. Emman: Syempre. Jeca: Nasaan po ba ung asawa nyo? Respondent no. 9: Sinabi ng binibini ehh.. Emman: Binibini si ina.. Respondent no. 9: Binibini. 95 Emman: So ano na po ba yung mga karanasan na sa tingin nyo n kapupulutan naming ng aral na ibig sabhin na hindi po talaga makakalimutan at nagbigay din po ng aral sa buhay nyo kung bakit po ayan matatatag po kayo at ang sarap nyo pong kakwentuhan ayun tawa lng ng tawa. Respondent no. 9: Ehh di ayun nga sinabi mo hindi ako gaanong seryoso kailangan sa buhay ng tao yung hindi ka masyadong..hindi kamukha nong ibang mga titser strikto. Kailangan ehh makikipag biruan ka sa mga kasamahan mo, lalo na sa mga kamukha nyong mga teenager na hindi ko alam kung saan kayo nagpupunta kung sa robinson pagka tapos(puro tawa) Meron kayong.. nagpupunta ba kayo sa robinson? Emman: Madalang po pagkailangan lang po . Respondent no. 9: Pag manunod ng sine? Emman: Ay kailangan po iyon paminsan minsan Respondent no. 9: Ehh kamukha ngayon palabas yung kay vice ganda. Jeca: Sa 25 pa po yun yung Praybeyt Benjamin Respondent no. 9: Malapit na malapit na yun. Emman: So ano po kaya ung naging kahulugan nito sa inyong buhay. Yung mga napagdaanan nyo po, ano po yung naging kahulugan nito sa inyo sa ngayon po diba po before sabi nga po napakasimple ng buhay before ehh kung ikukumpara nyo daw ngaun. Respondent no. 9: Sa akin yung ano ehh ..pakahulugan ako kasi kung minsan ehh nawawala ako sa isip ko kasi syempre nagkaka-edad ka nakakalimutan mo yung mga..pero ano para sakin kung ikukumpara ehh sa akin ehh pareho lang ehh.. Dahil masaya ako nung nakaraan tapos ganun din aq ngayun maski na ako ehh may edad. Masaya pa rin ako. Madalas ko ngang kagalitan si Jonard ehh. (Tawa lahat) Emman: Nag.. May girlfriend po ata si Jonard ehh.. Respondent no. 9: Oo syempre naman nakakailang gf na yan ehh.. Lima na ehh.. Jeca: Ikaw pa nagbubuking. Emman: Nakakalima na pla Respondent no. 9: Ehh ikaw? Emman: Wala pa nga po ehh magapapaturo pa nga po ako kay Jonard kung paano ehh. Kung paano magkaroon ng magandang gf. Respondent no. 9: Ayoko ng nanloloko kayo. Nag..ako seryoso ng pagsasabi ko ng sa akin.. 96 Emman: Wala po talaga seyoso po kami, sila po tanungin nyo pero wala po talaga. So yung nga po balik po tayo sa pinaka tanong wala po ba kayong pinagsisishan dun po sa naging buhay nyo Respondent no. 9: Sinabi ko na sayong wala. Emman: Ahh ok po wala nga. Respondent no. 9: Maskina naging tatlo ang nobyo ko hindi ako nagsisisi. Oh tanong mo kung sino sino ang mga naging nobyo ko baka mamaya ehh.. madinig noong kapatid ko. Emman: So sa ngayon po sa sitwasyon nyo ngayon wala na po ba kayong, I mean, ano pa po yung gusto nyong tunguhin sa buhay? Respondent no. 9: Eto maging malakas ang pangangatawan ko makatulong sa mga kapwa. Hindi.. matulungan ko yung mga pamangkin ko. Syempre hindi naman lahat ng tao mayaman. Ngayon kung meron kang kakayahan na matulungan mo sila, yun ay kinasasaya ko. Kamukha nung isa kong si Ted na nadisgrasya nitong Oktubre lang. Pinaopera ito (may tinurong parti ng katawan) maooperahan ba yun ng walang pera? Ehh ngayon nakakarecover na. Yun ehh hindi ko maaring pagsisihan. Yun ehh nakatulong ako sa aking kapwa diba? Saka kailangan nagsisimba ba kayo? Emman:Opo. Respondent no. 9: Importante sa tao unang una magsisimba kayo. Emman: Oo nga po lalo pag may kasama noh? Respondent no. 9: Ehh simbang gabi un. Jeca: Simbang ligaw. (Tawanan lahat). 97 Respondent no. 10 74 years old Bagumbayan, Bocaue, Bulacan Never Married Jeca: Ayan Ka (Name) ito po yung mga kaklase ko , si Mac po, taga Malolos po, tsaka si Resyel po taga-Baliwag. Eh magtatanong po kami.. Respondent no. 10: Upo muna kayo. Nagkasugat ako eh, awa ng Diyos .. Mac: Ano po ah, ano pong buong pangalan po nila? Respondent no. 10: (Name). Mac: Ilang taon nap o sila? Respondent no. 10: Seventy four. Mac: Hm, seventy four. So taga-rito po talaga kayo sa.. Respondent no. 10: Sa Bocaue. Mac: Ilang taon po kayo bale dito simula since birth po? Respondent no. 10: Oo mula ng pinanganak na ko dito na talaga. Mac: So ngayon po, before po, ano po ang pinagkakaabalahan ninyo , I mean ano po yung naging trabaho nyo? Respondent no. 10: Nagtitinda ako dyan, may tindahan ako dyan sinara na ginawa ng tubigan. Mac: Ahh, so dati ano pong binebenta ninyo? Respondent no. 10: Mga sari-sari (pointing J) ayan bumibili sakin yan, candy. Mac: Sari-sari store, so ganun nga po ang nangyari. So sa ngayon po.. Respondent no. 10: Nabaha eh. Mac: Naging tubigan na po.. Respondent no. 10: Naging tubigan, sa hipag ko na ngayon to. Mac: Hm. So kayo po ba ay maybahay o may asawa po o.. Respondent no. 10: Wala, dalaga kami. 98 Mac: Ah dalaga po, ah okay. Jeca: Ilan, ilang magkakapatid? Mac: Yun nga po ilang magkakapatid po sila? Respondent no. 10: Sampo, namatay na nga yung iba eh. Mac: Kayo po pang-ilan? Respondent no. 10: Pampito Mac: Pampito po, so kung hindi nyo po aanuhin, ano po bang, hanggang saan po ang kanilang natapos? Respondent no. 10: Kwan lang ako, first year lang, ako lang di nag-aral eh lahat sila nagaral eh. Mac: Ano po sa tingin nyo yung naging reason , financial po ba o.. Respondent no. 10: Wala ho, binibigyan naman ako ng mga pamangkin ko. Mac: Ngayon eh sabi ko nga po, ito ay tungkol po sa thesis namin ang sabi po naming ay about po sa persepsyon ng mga kagaya po ninyo, uh, tungkol po sa integridad o ego integridad. So kung babalikan daw po natin ang inyong nakaraan, paano nyo po ito tinitignan ang buhay nyo noon kung ikukumpara nyo po sa buhay nyo ngayon? Respondent no. 10: Mahusay pa noong araw, yung buhay pa noon kesa sa ngayon napakahirap ng buhay ngayon. Mac: Bakit nyo po nasabi na mahusay noong araw? Respondent no. 10: Kasi mahal ang bilihin ngayon. Mac: So kumpara nyo po sa dati.. Respondent no. 10: Yung dati maski ano mura lang ang mabibili mo diba? Ngayon eh (chuckles) Mac: Kung dati po, yung piso lang po ba nabubuhay na kayo? Respondent no. 10: Meron ka lang bente o sampung piso makakakita ka na sa palengke, ngayon nako, limang daan mo wala kang mabibili. Mac: So ano po ba yung mga karanasan nyo before, dati po, na hinding hindi nyo nakakalimutan hanggang ngayon , ibig pong sabihin, pwedeng ito po ay bagay na makakatulong magmotivate po.. Respondent no. 10: Nung maliit pa ko Masaya pa kami, naglalaro pa kami dyan ng agua. Mac: Ano po yung agua? 99 Respondent no. 10: Patintero. (All goes ahhh)yun, ngayon hindi nyo nalasap yun no, dati kami nalasap naming yun nila Tito junior mo tsaka nila lunying pascual. Sabi nga ni lunying pascual, “cory sila hindi nila nalasap yung nung tayong maliliit tayo nun nalasap natin, ngayon hindi nila nalalasap walang naglalaro dyan sa kalsada, kami malalaki na, teenager na kami, naglalaro pa kami dyan, walang malisya. Ngayon magulo Mac: So yun po yung bagay na di nyo nakakalimutan no po. Ano naman po yung naging kahulugan nito sa buhay ninyo, yung bagay na hindi nyo po nakakalimutan sa ngayon po? Respondent no. 10: Nung buhay pa yung mga kapatid ko Masaya kami dtto, ngayon patay na yung mga kapatid ko, kamamatay lang nung nakaraan nung isa, five months pa lang. Jeca: Ilan na lang po kayo dito? Respondent no. 10: Dadalawa na lang kami dito. Mac: So sa estado po ng buhay nyo ngayon, anu-ano pa po ang gusto nyo pang tunguhin sa buhay nyo po? Respondent no. 10: Magdasal na lang, magsimba. Ganun na lang ang gagawin ko. Nananalangin, pinagdadasal ko na lang yung mga pamangkin ko, wag mawawalan ng hanap buhay. Jeca: Tingin nyo po ba Ka Cory, kung titignan nyo po yung buhay nyo po noon, meron po ba kayong ni isang pinagsisihan po or kinalungkot na hindi po nangyari o hindi nyo po nakuha? Mac: Wala naman awa ng Diyos. Masaya naman ang buhay ko. Happy na ko. Yung mga pamangkin ko nakapag-aral, mga tapos sila, mga apo ko nakakatuwa mga cute (chuckles). Kung di nyo po mamasamain, medyo deep po ang tanong ko, medyo personal po ang aking tanong, pero ma-aassure naman po naming na private po ang ating pinag-usapan, bakit po kayo dumating sa ganyang kalagayan nyo po? Respondent no. 10: Eh pano walang maiiwan dito samen. Mac: So ano po, nagfocus po kayo sa pagtatrabaho? Jeca: Kaya po hindi kayo nakakilala nga no (mapapangasawa). Respondent no. 10: Oo. Jeca: Pero nagkaboyfriend naman po kayo? Respondent no. 10: Hindi naman. May lumigaw pero hindi ko naman pinansin? Mac: So wala naman po kayong regrets sa bagay na iyon? Respondent no. 10: Wala, wala. 100 Jeca: Talaga pong mas mahal ninyo ang pamilya nyo? Mac: Finocus nyo po ang pagmamahal ninyo sa pamilya nyo po? Respondent no. 10: Oo. Ayan yung kapatid ko may sakit ako nag-aalaga. Mac: So ngayon po sa side nyo kung babalikan nyo po yung nakaraan nyo, Respondent no. 10: Mas Masaya kami dati kasi kumpleto kami dati. Jeca: Ilang taon po ba kayo nung namatay po yung mga magulang nyo? Respondent no. 10: Matanda na ko nun. Jeca: Para po palang kayo yung naging magulang. Respondent no. 10: Oo. 101 Emmanuel A. Domingo #06 Enriquez St. Caingin City of Malolos 09058307309 [email protected] Educational Background: Tertiary Secondary BS PSYCHOLOGY Bulacan State University Brgy. Guinhawa, City of Malolos, Bulcan Marcelo H. Del Pilar National High School Sta. Isabel City of Malolos Work Experiences: Bulacan State University, Scholarships Office Student Assistant June 2013 – June 2015 On the job training Department of finance: Bureau of Customs Port Area, Manila Industrial setting - 100hrs Bulacan State University, Guidance Office Guinhawa, City of Malolos Bulacan Educational setting - 100hrs Over The Top Psychiatric and Custodial Care Center Barihan, City of Malolos Bulacan Clinical setting – 200hrs Seminars: G12 Youth Conference entitled “WE ARE ONE” Rodora Ville Resort. Dasmarinas. Cavite May 9-13, 2011 “Women and Children‟s Desk in Every Colleges/Campuses” 102 Bulacan State University Valencia Hall, City of Malolos, Bulacan. September 19, 2012 “Perspective in personality assessment” Tanghalang Plaridel, AVR, CSSP bldg, Bulacan State University December 5, 2012 “Exploring Life Experiences Through Metaphors” Tanghalang Plaridel, AVR, CSSP bldg, Bulacan State University February 20, 2012 Affiliations Bulacan State University Scholars Society (Chairman in Finance) Bulacan State University Eco-Rangers (Director of Social Communication) SAYK “Samahan ng Mag-aaral sa Sikolohiya (Member) Became a BulSU Football Varsity Personal Data: Date of Birth: February 18, 1991 Civil Status: Single Nationality: Filipino Religion: Christian Gender: Male Weight: 120 lbs Age: 24 Height: 5‟4” Parents Names: Ernesto Domingo Marita Acuna Hobbies and Interests: Reading(Inspirational/Motivational)*Football*Swimming Making New Friends*Camping Playing Guitar/Keyboard _________________________ EMMANUEL A.DOMINGO 103 Jenica Louise C. Nicolas #013 MH del Pilar St. Bagumbayan, Bocaue, Bulacan Contact No.: +63916-462-5690 Email Address. : [email protected] SEMINARS ATTENDED: The Dimensions of Happiness Among Adolescent Students (PAPJA Convention) - January 18, 2014 University of the East, Sampaloc, Manila Positive Psychology in Everyday Life – February 24, 2014 Holy Angel University, Angeles City, Pampanga Psychosocial Support Training for Students – June 3, 2014 Bulacan State University, City of Malolos, Bulacan Facilitator’s Training Seminar on Stress Debriefing and Relaxation Techniques – September 30, 2014 Bulacan State University, City of Malolos, Bulacan EDUCATION: Tertiary: Bulacan State University Malolos, Bulacan College of Social Science and Philosophy Bachelor of Science in Psychology (2011 – 2015) College of Information and Communications Technology Bachelor of Science in Information Technology (2009 – 2011) Secondary: Sto. Nino Academy Binang 2nd, Bocaue, Bulacan Elementary: Sto. Nino Academy Binang 2nd, Bocaue, Bulacan SKILLS: Computer literate Can administer basic Psychological tests 104 Good administrative and organizational skills Flexible and adaptable Strong communication and interpersonal skills Trained in leadership ON-THE-JOB TRAINING: Escuela Familia de Montessori, Inc. McArthur Highway, Abangan Sur, Marilao, Bulacan Toyota Marilao, Bulacan Inc. Lot 1505 McArthur Highway, Abangan Sur, Marilao, Bulacan Independent Living Learning Centre, Inc. #1 Buenviaje St. Plainview, Mandaluyong City AFFILIATIONS: Society for the Welfare of Information Technology Students (SWITS) Bulacan State University, City of Malolos, Bulacan 2nd Year Representative (2010-2011) Samahan ng mga Mag-aaral sa Sikolohikal na Kamalayan (SAΨK) Bulacan State University, City of Malolos, Bulacan Secretary (2013-2014) President (2014-2015) PERSONAL DATA: Date of Birth: Place of Birth: Age: Citizenship: Civil Status: Religion: Language Spoken: Height: Weight: December 27, 1992 Sta. Maria, Bulacan 22 Filipino Single Roman Catholic English and Filipino 5‟3” 49kg JENICA LOUISE C. NICOLAS 105 CAREN MENDOZA RABINO 253 San Isidro II, Paombong, Bulacan 09358811142 [email protected] Educational Attainment College : Bachelor of Science in Psychology Bulacan State University City of Malolos, Bulacan 2011-2015 : Bachelor of Elementary education La Consolacion University Philippines City of Malolos, Bulacan 2009-2010 Secondary : San Roque National High School Paombong, bulacan 2005-2009 Elementary : Pinagtulayan Elementary School Paombong, Bulacan 1999- 2005 Professional Affiliation and Experiences OJT/ On-the-Job Training Paombong Central School Paombong, Bulacabn August-September 2014 OJT/ On-the-Job Training Marquee Mills Manufacturing Incorporation Pulilan, Bulacan June-July 2014 OJT/ On-the- Job Training Ephesus Home for Girls Guiguinto, Bulacan November 2014 – January 2015 106 SamahanngmgaMaagaaralsaSekolohikalngKamalayan(SAYK) College of Social science in Philosophy Bulacan State University SY 2011-2015 Personal Information Age: Date of birth: Place of Birth: Height: Weight: Civil status: Nationality: Religion: Father‟s name: Mother‟s name: 21 April 22, 1993 Paombong, Bulacan 5‟2 38kg Single Filipino Citizen Roman Catholic Samuel M. Rabino Marina M. Rabino Good command communication skills both in oral and written (English or Tagalog). Able to learn quickly, demonstrate flexibility and persistence. Can work well both independently and as a team. _________________ CAREN M. RABINO 107 RESYEL ALESSANDRA M. SANTOS 1372 P. Enriquez St. Sta. Barbara Baliwag, Bulacan 09059345715 [email protected] Educational Background: Tertiary: Bachelor of Science in Psychology Bulacan State University Malolos City, Bulacan 2011 – Present Bachelor of Science in Business Administration Major in Management Bulacan State University 2010 Secondary: Mariano Ponce National High School Baliwag, Bulacan 6th Honorable Mention 2010 Elementary: Sta. Barbara Elementary School Baliwag, Bulacan Salutatorian 2006 On-the-job Training:  Center for Psychological Wellness Bulacan State Univeristy, Malolos City, Bulacan Educational Setting  Victory Liner Inc. Caloocan City, Metro Manila Industrial Setting Over the Top Psychiatric and Custodial Care Center  108 Santissima Trinidad, Malolos City Bulacan Clinical Setting Seminars Attended:  THE DIMENSIONS OF HAPPINESS AMONG ADOLESCENT STUDENTS (27th Annual Convention of the Psychological Association of the Philippines Junior Affiliates, 2014) University of Sto. Tomas  BEST PRACTICES IN LEADING AND MOTIVATING EMPLOYEES 2013 Bulacan State University Affiliations:    Member, The Psychological Association of the Philippines Junior Affiliates (PAPJA) Member, Samahan ng mga Mag-aaral sa Sikolohikal na Kaalaman (SAѱK) Student Assistant, College of Social Sciences and Philosophy Dean‟s Office Skills and Abilities:     LANGUAGE and COMMUNICATION: Filipino and English, good written and verbal skills. INTERPERSONAL: Able to get along well with other people KNOWLEDGEABLE IN: Computer applications such as MS Word, PowerPoint and Excel. OTHERS: Has discipline and teamwork. Knows how to follow instructions and have solid work ethic. Personal Information: Birth date: Birth Place: Age: Civil Status: Nationality: Religion: Height: Weight: March 1, 1994 Sta. Barbara Baliwag, Bulacan 20 Single Filipino Catholic 5'0‟‟ 95 lbs. RESYEL ALESSANDRA M. SANTOS